ΑΝΝΑ ΤΣΟΥΛΟΥΦΗ-ΛΑΓΙΟΥ | WOMAN CASE [ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΥΠΟΘΕΣΗ]

H Θεία ΒΜΧΡΦAΜ συναντά την Wendy O’ Williams –– Συνεχίζοντας την αφήγηση – Ένα ρέκβιεμ για δυο γυναίκες που χάθηκαν

 

H θεία ΒΜΧΡΦAΜ βρίσκεται ενώπιον της Εύας, ή την παραμονή της καταστροφής

 

Κεφάλαιο 1^ο

Το έργο ξεκίνησε με την προσπάθεια διαχείρισης μιας ανθρώπινης απώλειας… ίσως και πολλών από την άλλη. Ανθρώπων, ζώων, ζωών γενικά. Μέσα στο υπαρξιακό κενό, όπως συνηθίζουμε να λέμε. Και φυσικά, με μια προσπάθεια να θυμόμαστε. Να θυμόμαστε αυτές κι εκείνους γενικά, που πέρασαν από αυτή τη ζωή και μετά ταξίδεψαν για κάπου αλλού, ένας θεός, ή και μία θεά ξέρει για που. Και το γεγονός είναι ότι οι τέχνες πάντα βοηθούν  εμάς τους ανθρώπους. Και γνωρίζοντας ότι ο ανθρώπινος χρόνος είναι σχετικά λίγος πάνω στον πλανήτη, και δυστυχώς δεν επαναλαμβάνεται, πολλές και πολλοί από εμάς έχουμε την τάση, με νέες πράξεις να προσπαθούμε να «διορθώσουμε» τα κακώς κείμενα του παρελθόντος. Αν όχι να τα «διορθώσουμε», να διεκδικήσουμε από την πραγματικότητα μια ελάχιστη «αποζημίωση» για το κακό που έγινε. «Να μην επαναλάβουμε τα λάθη της προηγούμενης γενιάς, των παλιών γυναικών της μικροαστικής (και όχι μόνο) τάξης, να κάνουμε την εξέγερσή μας». Με μια τέτοια διάθεση λοιπόν έγινε αυτό το «έργο». Αποκατάσταση ενός συναισθήματος, μιας ιδέας και η δική μας συμμετοχή στο αιώνιο και το άφθαρτο. Μια προσπάθεια αλλαγής της αφήγησης δυο ζωών. Φαινομενικά. Διότι αυτό κάνει η τέχνη, δημιουργεί ψευδαισθήσεις. Από την άλλη όμως επηρεάζει τις συνειδήσεις όσων την γεύονται. Αν είχα λοιπόν έναν κοσμικό ρόλο θα ήθελα να ήμουν «Η Επιδιορθώτρια του Χρόνου και των Πραγμάτων».

 

Και τί μας κάνει να θυμόμαστε (τις πιο πολλές φορές με πόνο), τί ενεργοποιεί την μνήμη, εκτός από ξεθωριασμένες φωτογραφίες; Όσον αφορά τη θεία τα αντικείμενα που έμειναν πίσω. Η θεία έφυγε από τη ζωή, αλλά η τσάντα της με τα γυαλιά της το σουτιέν της και τη στέκα της έμειναν εκεί να την περιμένουν να τα ξαναβάλει. Το ίδιο και τα 50 ζευγάρια υποδήματα, γοβάκια και παντοφλάκια… καθώς και οι ηλεκτρικές συσκευές που την βοηθούσαν να έχει ένα «καλύτερο βιοτικό επίπεδο»…

 

Κεφάλαιο 2ο…

Ακόμα κι αν την κάνουμε, ή την κάναμε την εξέγερσή μας, η βιολογία δεν μας αφήνει να αλλάξουμε και πολύ τη φάση μας όταν αρχίσουμε να γινόμαστε «θείτσες». Φυσικά και αναφέρομαι σε στερεότυπα μια πατριαρχικής, συντηρητικής και σχολαστικής κοινωνίας. Μήπως και ολόκληρου του δυτικού πολιτισμού; Αναρωτιέμαι συνεχώς! Ακόμη λοιπόν κι αν περάσουμε, ή περνάμε την φάση της «Θείας» και γίνουμε κάποια στιγμή η θεία Β, η θεία Χ, η θεία Α, η θεία Μ και ούτω καθ’ εξής, ακόμη και τότε, ωραία θα είναι να έχουμε αγαπήσει τη φύση μας. Η φύση μας είναι ζωντανή! Είναι ακόμα επιθυμητική, λιβιδινική, σωματική, ζωντανή. Άσχετα αν το είθισται «θάβει» τις θείτσες μέσα στην εστία ενός λιγότερο, ή περισσότερο μικροαστικού «Κουκλόσπιτου».

 

Γι αυτό λοιπόν γίνεται αυτό εδώ τώρα! Και ο νοών νοείτω!

 

Κεφάλαιο 3ο

Ποια ήταν η Wendy Ο’ Williams; Ετούτη η γυναίκα έβαλε σαν στόχο της ζωής της την έκφραση της διαμαρτυρίας με τα τραγούδια της πάνω στη σκηνή, ως frontwoman στο trash-punk-metal συγκρότημα The Plasmatics. Κι αυτή επίσης παράτησε οικογένεια, σχολείο και παράδοση για μια ελεύθερη ζωή, ταξιδεύοντας και διακινδυνεύοντας, και αντίθετα με την πρώτη, άφησε πίσω της μια υπόκωφη εξεγερσιακή παρακαταθήκη για τις /τους επόμενες/ους. Αλλά πήρε πολλά ρίσκα, και πολλές φορές έγινε «Η jester που κάνει τον βασιλιά να γελά» (*Ως σύντροφος του Rod Swenson, σε αντιστοιχία με τον «τρελό», ή τον γελωτοποιό του Βασιλιά Ληρ). Πάντως σίγουρα «ξεντροπιάστηκε».

 

Κεφάλαιο 4ο

Τι κοινό μπορεί να έχει, λοιπόν, η Θεία ΒΜΧΡΦAΜ με την Wendy Ο’ Williams; Δύο σίγουρα: είναι και οι δύο νεκρές γυναίκες που απεχθάνονταν πολλά στον περίγυρό τους, μα αγαπούσαν και φρόντιζαν πολύ τους δικούς τους ανθρώπους ή/και τα ζώα, τον πλανήτη. Και σίγουρα δεν έζησαν όλη τους τη ζωή περιμένοντας τον θάνατο. Αλλά και οι δύο έζησαν σε μια κατάσταση αναμονής προς μιαν άλλη επίγεια ζωή, και ενώ η καθεμιά την αναζήτησε με τον δικό της μοναδικό τρόπο, μάλλον δεν την βρήκαν. Δεν εξέλιξαν όπως θα ήθελαν την προσωπική τους αφήγηση. Η Θεία ΒΜΧΡΦAΜ δεν το έκανε σίγουρα, αν και κάποια στιγμή προσπάθησε να το σκάσει από την παραδοσιακή οικογένεια, έως τη στιγμή που την γύρισαν με το ζόρι πίσω… Και μετά τί; Έζησε μια ωραία ήρεμη ζωή... Παρέμεινε κλεισμένη μέσα στην θαλπωρή της κουζίνας του «κουκλόσπιτού» της, απόλυτα εξαρτημένη από ένα απόντα-παρόντα σύζυγο και παιδιά, χωρίς προσωπικό εισόδημα, με πολύ ασθενές σώμα, ελπίζοντας όλη της την ζωή ότι θα την άλλαζε, ότι θα κατάφερνε να χειραφετηθεί, ώσπου έσβησε αργά, όχι πολύ μεγάλη. Ενώ, η Wendy έκανε ακριβώς το αντίθετο, απόλυτα απελευθερωμένη και χειραφετημένη αλλά και τελείως «τρελαμένη», μια αμερικάνα πανκ-μέταλ-ρόκερ περσόνα, της δεκαετίας των 80ς-90ς. Έκανε απολύτως ότι μπορούσε για να σπάσει τα στερεοτυπικά ταμπού που «σκότωσαν» και σκοτώνουν καθημερινά την Γυναίκα και την γυναικεία φύση, ακόμη και αυτήν την στιγμή, μέχρι το σημείο που δεν άντεξε την απλή καθημερινή ζωή και βρήκε σωστό, στα 48 της, να βάλει μια σακούλα στο κεφάλι της, και ταΐζοντας σκιουράκια στο κοντινό της δάσος, να τινάξει τα μυαλά της μ’ ένα όπλο.

 

Μπορούμε να βρούμε όλες τις αντιδιαμετρικές διαφορές μεταξύ τους. Σίγουρα, όμως, παραμένουν δύο νεκρές γυναίκες. Τί θα συνέβαινε αν αυτές οι δύο περνούσαν χρόνο μαζί; Ποια θα ήταν η στιχομυθία τους;

 

Κεφάλαιο 5ο

Η δράση που σχεδίασα για το project Woman Case είναι ένα «αφελές» εικαστικό σκηνοθέτημα. Είναι μια επιτελεστική πράξη πάνω σε έναν φανταστικό διάλογο, ανάμεσα σε δύο νεκρές γυναίκες. Ένας διάλογος ανάμεσα σε ένα πριν και ένα μετά, φτιάχνοντας έναν μεταβατικό χώρο «λεκτικού παιχνιδιού» και αντικειμένων, μια χωρική και ηχητική εγκατάσταση. Ίσως ένα καθαρτήριο; Αναζητώντας το εδώ-και-τώρα, ανάμεσα στο ιδιωτικό και στο δημόσιο, στο μέσα και στο έξω, στο φαινόμενο και στο γίγνεσθαι, το έργο αυτό έρχεται να επανενεργοποιήσει, να φωτίσει και

ίσως να αλλάξει την αφήγηση της ζωής αυτών των δυο νεκρών γυναικών (ή/και όσων γυναικών μπορέσουν να αλλάξουν σημείο εστίασης). Όλα αυτά γίνονται μέσα από τον λόγο των δύο γυναικών, εκείνον που άφησαν και δεν άφησαν, αλλά κι εκείνο το λόγο που φανταζόμαστε ότι θα μπορούσαν, και μπορούν να έχουν στην φανταστική μου ιστορία.

 

Αυτός ο διάλογος, ίσως μας βοηθήσει να καταλάβουμε κάποια κομβικά τραύματα που οδηγούν τον γυναικείο πληθυσμό εδώ και τόσους αιώνες στη δυστυχία της καταπίεσης, της απαξίωσης και της λησμονιάς της πραγματικής άγριας φύσης του ανθρώπου. Η ντροπή, τα ταμπού, ο διαχωρισμός, το δέντρο της γνώσης, το πέπλο της παρθενίας, το τραύμα, και πολλά άλλα.

 

Κεφάλαιο 6ο

Όλο το εγχείρημα αναδεικνύει αντιθέσεις. Μέσα από αυτό δεν θέλησα, προφανώς, να κατασκευάσω απλώς ένα καλλιτεχνικό έργο πάνω στην γυναικεία γραφή, αλλά και να αποδείξω ότι μέσα από το ίδιο το έργο δημιουργείται ένας μεταβατικός χώρος, ένα πέρασμα. Ένα πέρασμα από το μέσα στο έξω, από το ιδιωτικό στο δημόσιο, από την απόλυτη ησυχία της γυναίκας που στοχάζεται, στη φασαρία του κόσμου, στη δράση της γυναίκας που αναλαμβάνει. Ένα πέρασμα που οδηγεί από την υποταγμένη και δέσμια ζωή που δεν έχει ομολογηθεί σε κανένα, στην ώθηση για εξέγερση και για απελευθέρωση. Μια καθημερινή γυναίκα που με το ζόρι έβγαλε το σχολείο και που δεν άφησε πίσω της καμιά απόδειξη σκέψης, έρχεται σε διάλογο με μια γυναίκα-δαίμονα. Και οι δύο γυναίκες ήταν χαμογελαστές μέδουσες, δύο μητιοέσσες*(γεμάτες με το πνεύμα της πρακτικής γνώσης), μέδουσες που μας χαμογελάν εδώ με σημασία, δείχνοντας μας τους κυνόδοντές τους μέσα από τον λόγο τους. Εδώ η αναλογία μεταξύ τους είναι προφανής. Και το παράδειγμά τους επίσης. Η πραγματική γραφή τους βέβαια είτε δεν υπάρχει, είτε είναι απλοϊκή. Με έναυσμα την Hélène Cixous, έρχομαι να «δανειστώ» τα πραγματικά ίχνη των δύο γυναικών και να φτιάξω ένα δικό μου φανταστικό «τεκμήριο-διάλογο» που διαδραματίζεται μεταξύ τους, φτιάχνοντας κ αυτόν τον μεταβατικό χώρο-καθαρτήριο, στον υπόγειο χώρο της έκθεσης. Εκεί μέσα προσπαθούμε να «ξεπλύνουμε τους φόβους, θα διακρίνουμε τις μορφές από το σκιώδες ημίφως και θα τις φωτίσουμε με φως ηλεκτρικό». Θα δούμε τι ήθελαν τελικά να πουν και να κάνουν. Η Wendy λέει: είναι η ζωή μου και θα κάνω αυτό που μ’ ευχαριστεί, και δεν σας πέφτει λόγος! Θα γκρεμίσω το μικροαστικό σπίτι, θα σπάσω τη TV με μια βαριοπούλα, θα βάλω εκρηκτικά στο αυτοκίνητο… θα μας απελευθερώσω από αυτήν την εικόνα που μας έχουν εγκλωβίσει.* (Πράξεις που διαδραματίστηκαν στις ζωντανές της παραστάσεις και στα βιντεοκλίπ της.)

 

-Θεία ΒΧΡΜΦΑΜ: Wendy οι στίχοι σου είναι πολύ απλοϊκοί και λίγο «trashy»…

-Wendy: Θεία ΒΧΡΜΦΑΜ, όλη σου η ζωή είναι σίγουρα πολύ πιο απλοϊκή από τη δική μου. Αγριεύω! [I’ m going wild]* (τίτλος μουσικού κομματιού)

-Θεία ΒΧΡΜΦΑΜ: Καταστρέφει το σπίτι…*(σκηνή από βιντεοκλίπ των Plasmatics)

-Wendy: Wendy O’ Rules! Posers fuck off! Butcher Baby they're Gonna Put You Away! *(τίτλος μουσικού κομματιού)

Για τη δράση χρησιμοποίησα: φωτογραφικό και βιντεοσκοπημένο αρχειακό υλικό, καθώς και στίχους από τραγούδια και συνεντεύξεις της Wendy O’ Williams (Chainshows, Shotguns and Rock’n’Roll), αποσπάσματα από τα κείμενα της Hélène Cixous (Το γέλιο της Μέδουσσας) και της Toni Morisson (βιβλίο Η διεκδίκηση της Barbie, συνέντευξη στην Anne Koennen 1980); κομμάτια από ηλεκτρικές συσκευές (τηλεόραση, ποδόλουτρο για πεντικιούρ, ηλεκτρική βούρτσα για μπούκλες, ηλ. Σκούπα, μασαζομηχανή), καθρέπτη, γυναικείες τσάντες, 50 ζευγάρια υποδήματα, κούκλα θεάτρου σε φυσικό μέγεθος, γυναικεία ρούχα, 10 κιλά αλάτι (για την συντήρηση), 6 αυγά βραστά (για την αναπαραγωγή του όφεως), κ.άλ.

Βιβλιογραφία: Το γέλιο της Μέδουσσας, της Hélène Cixous, εκδόσεις Τοποβόρος / Η Διεκδίκηση της Barbie-Δοκίμια για Γυναικεία Γραφή, συλλογικό, σε επιμέλεια Χριστιάνας Λαμπρινίδη, εκδόσεις Κοχλίας / Η λευκή Θεά, του Robert Graves, εκδόσεις Κάκτος / Οι Πηγές του Νείλου, έρευνα για την καταγωγή της πατριαρχίας, της Rossella Di Leo, εκδόσεις Ελευθεριακή Κουλτούρα / Women in Rock, συλλογικό, σε επιμέλεια Barbara O’ Dair, εκδόσεις Οξύ.

Σύνδεσμοι: https://plasmatics-com.3dcartstores.com/  https://en.wikipedia.org/wiki/Plasmatics / https://open.spotify.com/artist/4kf4d3tN0MZGpEP6BacY8j / https://www.discogs.com/artist/294222-Plasmatics-2 / https://underground-england.com/the-plasmatic/

Παραλειπόμενες σημειώσεις:

Η Μενεστρέλα (αοιδός, ή ραψωδός), η γραφή, η αρχή της αφήγησης, το γέλιο, το τέρας, η ντροπή, η Νιόβη, ο διαχωρισμός, το δέντρο της γνώσης, το πέπλο, τα ταμπού, οι απαγορεύσεις, η φιδίσια γυναίκα. Ο κώδικας ευγένειας, η επιδιόρθωση των υποκειμένων από αντικείμενα μετάβασης σε υποκείμενα, η κούκλα.

Αφήγηση-Απόγνωση-Μοναξιά / Συντήρηση-Παλιές δομές / Το κουκλόσπιτο

Τοτέμ από συσκευές / Περιήγηση σε γνωστά μέρη που αλλάζουν / Η Κυνηγός

Playlist με μουσικά κομμάτια που αλλάζουν / Το σερνόμενο πτώμα

Αξιακό δέντρο, ή δίπολο; Αρρενωπότητα-θηλύκοτητα γυναικεία γραφή-ανδρική γραφή, ντροπή=κάλυψη-αποκάλυψη, ξεντόπιασμα-θάρρος απόκτησης σταθερής θέσης στον τόπο-νεφέλωμα.

Παρθένος=προστασία / Παιδί=ασπίδα=τρόμος / Αθηνά+Τυφώνας / Wendy O’ Williams

Η έλλειψη ενσυναισθητικής πολιτικής «τυφλώνει». Η ενσυναισθητική αναγνώριση της αντίθεσης, μας βάζει στην θέση να την ονοματίσουμε. Μια προφορική εκφορά αναγνώρισης αυτής της αντίθεσης, έχει ως λόγο την πραγματολογική ακριβή θέση του υποκειμένου που την ονοματίζει. Η θέση αυτή βρίσκεται σ’ έναν κοινωνικό και συνάμα ιδιωτικό, μη φαντασιακό τόπο. Εκεί δηλαδή που μπορεί κάποια να δει από τα ψηλά της σπείρας, να εποπτεύσει την θέση της σε σχέση με τον τόπο εξέλιξης των δρώμενων της ζωής. Από εκεί ψηλά μπορούμε να διακρίνουμε τις εμπλεκόμενες μορφές που σχηματίζονται στο νου του υποκειμένου. Η εκφορά του λόγου που έχει πια σηματοδοτηθεί στην κοιλιά, βγαίνει από το διάφραγμα δυνατά!  

Το έργο "H Θεία ΒΜΧΡΦAΜ συναντά την Wendy O’ Williams –– Συνεχίζοντας την αφήγηση – Ένα ρέκβιεμ για δυο γυναίκες που χάθηκαν - H θεία ΒΜΧΡΦAΜ βρίσκεται ενώπιον της Εύας, ή την παραμονή της καταστροφής", είναι συγχρόνως, ένα εικαστικά σκηνοθετημένο αφήγημα, μια παραστατική δράση, ή και μια επιτελεστική διάλεξη, η οποία εμπεριέχει χωρική και ηχητική εγκατάσταση, αντικείμενα, κείμενα και στίχους, μουσική και αρχειακό υλικό, μετά από εικαστική έρευνα. Παρουσιάστηκε στις 26 Ιουνίου στον χώρο της ΑΣΚΤ, Circuits and Currents, στα Εξάρχεια στην Αθήνα, ανάμεσα σε 10 ακόμη τέτοιες δράσεις, μέσα στο πλαίσιο της έκθεσης/συμβάντος/εργαστηρίου Woman Case, σε διοργάνωση και επιμέλεια της Ελένης Τζιρτζιλάκη.

Υ.γ. (του Παναγιώτη Καλαμαρά) Η μητέρα μου, Αγγελική Μακαρόνα-Καλαμαρά έφυγε από αυτόν τον κόσμο στις 7/7/2017 σε ηλικία 90 ετών. Στην πάντοτε ζωντανή ανάμνησή της συμβάλει, με τις ιδιαιτερότητες αλλά και κάποια κοινά που έχουν τα αναφερόμενα πρόσωπα με τη μαμά μου, το παραπάνω έργο της Άννας Τσουλούφη-Λάγιου, η οποία και μόνο που μου δώρισε τον Ερρίκο αξίζει την αιώνια ευγνωμοσύνη μου.  

Το χιόνι στη Ρουμανία - Giorgio Agamben

Σε τι πράγμα είμαστε πιστοί, τι σημαίνει να πιστεύουμε; Να πιστεύουμε σε έναν κώδικα αξιών, σε ένα σύστημα ιδεών διατυπωμένων υπό μορφή ιδεολογία, ή το να έχουμε  μια θρησκευτική ή πολιτική «πίστη»; Αν έτσι είχαν τα πράγματα, πιστότητα και πίστη θα ήταν μια θλιβερή ιστορία, τίποτ’ άλλο από ένας ζόφος, ένα δυσάρεστο καθήκον εκτέλεσης συνταγών, στο οποίο για κάποιο λόγο νιώθουμε προσδεμένοι και υποχρεωμένοι. Μια τέτοια πίστη δεν θα ήταν κάτι το ζωντανό, θα ήταν ένα νεκρό γράμμα όπως εκείνο που ο δικαστής ή ο μπάτσος θέλουν να εφαρμόσουν κατά την εκτέλεσης των καθηκόντων τους. Η ιδέα ότι ο πιστός είναι ένα είδος λειτουργού της πίστης του είναι τόσο απεχθής ώστε μια κοπέλα, που είχε αντέξει τα βασανιστήρια και δεν μαρτύρησε τα ονόματα των συντρόφων της, σε εκείνους που εξυμνούσαν την πιστότητά της στις ιδέες της, απαντούσε απλά: «Δεν το έκανα γι’ αυτό, το έκανα από καπρίτσιο».

Τι ήθελε να πει η κοπέλα, τι είδους βίωση της πιστότητας ήθελε να εκφράσει προφέροντας αυτά τα λόγια; Μια διερώτηση σχετικά με εκείνη την κατ’ εξοχήν πίστη, που μέχρι καμιά δεκαετία πριν θεωρούνταν πως είναι η θρησκευτική πίστη, μπορεί να μας προμηθεύσει ενδείξεις και συγκρίσεις προκειμένου να δώσουμε μιαν απάντηση. Πολύ περισσότερο καθώς ακριβώς σε αυτό το πλαίσιο η Εκκλησία, ξεκινώντας από τη Σύνοδο της Νίκαιας (325 μ.Χ.), υποστηρίζει ότι πρέπει να παγιωθεί με μια σειρά δογμάτων, δηλαδή αληθινών προτάσεων, το περιεχόμενο της πίστης, απέναντι στο οποίο κάθε διαφωνία συνιστά μια καταδικαστέα αίρεση. Στην Επιστολή προς Ρωμαίους ο Παύλος μοιάζει να μας λέει ακριβώς το αντίθετο. Αυτός συνδέει, προπάντων, τη πίστη με τον λόγο («η πίστη έρχεται από το άκουσμα του λόγου του Χριστού») και περιγράφει τη βίωση του λόγου που είναι υπό συζήτηση στην πίστη, μέσω της άμεσης εγγύτητας στόματος και καρδιάς: «Πλησίον σου (εγγύς, στην κυριολεξία στα χέρια σου) είναι ο λόγος, στο στόμα και στην καρδιά σου, αυτός είναι ο λόγος της πίστης… Με την καρδιά, πράγματι, πιστεύεις στη δικαιοσύνη, με το στόμα την εκφέρεις για τη σωτηρία». Ο Παύλος παραθέτει  εδώ ένα χωρίο από το Δευτερονόμιο, στο οποίο καταφάσκεται αυτή η ίδια εγγύτητα: «Ο λόγος είναι πάρα πολύ κοντά στο στόμα και την καρδιά σου, και είναι με τα χέρια σου που τον ενεργοποιείς».

Η βίωση του λόγου που είναι υπό συζήτηση στην πίστη δεν έχει να κάνει με τον δηλωτικό της χαρακτήρα, με την αντιστοίχησή της με τα γεγονότα και τα εξωτερικά πράγματα: είναι, μάλλον, μια βίωση μιας εγγύτητας, που εντοπίζεται στη βαθύτερη αντιστοιχία στόματος και καρδιάς. Το να ομολογείς την πίστη σου δεν σημαίνει να προβαίνεις σε δηλώσεις γεγονικά αληθείς (ή ψευδείς), όπως συμβαίνει σε μια δίκη. Δεν είμαστε πιστοί, όπως στη δήλωση πίστης ή στον όρκο, σε μια σειρά εκφορών που αντιστοιχούν ή δεν αντιστοιχούν στα γεγονότα. Είμαστε πιστοί σε μια βίωση του λόγου που τη νιώθουμε τόσο κοντινή μας, ώστε δεν μας αφήνει χώρο για να τη χωρίσουμε από αυτό που λέγεται. Η πίστη είναι, δηλαδή, πάνω απ’ όλα μια άλλη βίωση του λόγου σε σχέση με εκείνο που πιστεύουμε ότι μας χρησιμεύει προκειμένου να επικοινωνήσουμε μηνύματα και σημασίες, εξωτερικά ως προς αυτή. Σε αυτού του είδους τον λόγο είμαστε πιστοί γιατί, στον βαθμό που δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε το στόμα από την καρδιά, ζούμε σε αυτόν και αυτός ζει σε μας. Είναι μια τέτοια βίωση που έπρεπε να έχει στο μυαλό της εκείνη η κοπέλα από τη Μπαρμπαριά, που όταν μια μέρα τη ρώτησαν τι πράγμα τη συνέδεε τόσο δυνατά με έναν άνδρα που έλεγε πως την αγαπούσε και με τον οποίο είχε ζήσει για ένα χρόνο σε μια καλύβα στα ρουμανικά βουνά, απάντησε:  «Δεν ήμουν πιστή σε αυτόν, ήμουν πιστή στο χιόνι της Ρουμανίας».

30 Αυγούστου 2023

 

Υ.γ. Στις 7 Σεπτέμβρη 2023 πέθανε ο πατέρας μου, γεννημένος στις 15 Γενάρη 1928, δηλαδή πλήρης ημερών. Ένας συντηρητικός άνθρωπος, θρησκευόμενος, αφοσιωμένος, με τον δικό του τρόπο, ενίοτε κτητικό, στην οικογένειά του. Αλλά και που διέθετε μια τεράστια αίσθηση του δίκαιου, κάτι τον οποίο τον οδήγησε να ζει έτσι ώστε, όπως μου είπε κάποτε η γυναίκα ενός από τα αδέλφια του, ποτέ δεν έδωσε κάτι σε κάποιον που δεν το δικαιούνταν, αλλά και ποτέ δεν πήρε κάτι που δεν το δικαιούνταν ο ίδιος. Αγαπούσε λοιπόν το δίκαιο, αλλά δεν είχε αναπτυγμένο το αίσθημα της ελευθερίας, κάτι που ακριβώς τον κατέτασσε, εκ των πραγμάτων, στη συντηρητική πλευρά αυτού του κόσμου. Αφού μπορεί να υπάρχει δίκαιο χωρίς ελευθερία, αλλά σαφώς δεν υπάρχει πραγματική δικαιοσύνη όταν δεν προάγει και δεν υποστηρίζει την ελευθερία (και είναι αυτό ακριβώς για το οποίο παλεύει η ριζοσπαστική πλευρά αυτού του κόσμου). Από την άλλη, αυτός ο συντηρητικός, δεξιός, άνθρωπος, μου έδωσε, στον βαθμό που μπορούσε, τη δυνατότητα να αγωνιστώ για τη δική μου ελευθερία και μάλιστα χωρίς να μου βάζει προϋποθέσεις. Κάτι που θα του το χρωστάω για πάντα. Και για να παραπέμψω με κάποιον τρόπο στο παραπάνω κείμενο του Αγκάμπεν, ποτέ δεν κατάλαβα σε τι πραγματικά πίστευε ο πατέρας μου. Ίσως στο τραγούδι των πουλιών που άκουγε στο ψυχορράγημά του, ανάμνηση των παιδικών του χρόνων στον αγαπημένο του Αγρίλη Μεσσηνίας.