16 Αυγούστου 1989: Η εκκένωση του Λεονκαβάλο

Στις 16 Αυγούστου 1989 εκκενώθηκε και στη συνέχεια κατεδαφίστηκε η κατάληψη Λεονκαβάλο 22, ιστορικό κοινωνικό κέντρο κατά κύριο λόγο της μιλανέζικης αυτονομίας, που λειτουργούσε στη γειτονιά Καζορέτο του Μιλάνου από το 1975. Απολογισμός 26 συλλήψεις και 55 προσαγωγές, μετά τη σκληρή αντίσταση των καταληψιών και των συμπαραστατών τους στις δυνάμεις της αστυνομίας και της χωροφυλακής. Η εκκένωση του Λεονκαβάλο, παρά τις προσδοκίες των κυρίαρχων, έδωσε το έναυσμα για μια σειρά καταλήψεων σε ολόκληρη την ιταλική χερσόνησο τη δεκαετία που ακολούθησε, αποτυπωμένη στο περίφημο κίνημα των κοινωνικών κέντρων. Το Λεονκαβάλο μεταφέρθηκε σε άλλες καταλήψεις, όπου μετά από αλλεπάλληλες εκκενώσεις και αγώνες, εγκαταστάθηκε στο κτίριο της οδό Ουατώ, όπου παραμένει ενεργό μέχρι σήμερα, παρά τις συνεχείς απειλές και διώξεις. Βέβαια ο χαρακτήρας του έχει αλλάξει και πολλά στοιχεία του, που το είχαν καταστήσει σημείο αναφοράς για όλο το καταληψιακό ευρωπαϊκό κίνημα και αποτυπώθηκαν στο εμβληματικό τραγούδι των 99 Posse, έχουν πλέον χαθεί. Μένει όμως αναλλοίωτο ένα βασικό του δίδαγμα: ότι ο αγώνας δεν σταματάει με μια εκκένωση, συνεχίζεται προσπαθώντας να βρεθούν νέα ριζώματα στον μητροπολιτικό ιστό. Κατά πόσο κάτι τέτοιο μπορεί να μεταφερθεί στα καθ’ ημάς, παραμένει ζητούμενο. Η αντίστοιχη δική μας Βίλλα Αμαλίας δεν συνέχισε τη διαδρομή της μετά την εκκένωση του 2012 και άλλα παρόμοια εγχειρήματα είχαν την ίδια τύχη, ιδίως μετά την άγρια κατασταλτική επίθεση της δεξιάς από το 2019 και εντεύθεν. Φωτεινή εξαίρεση η κατάληψη Ρόζα Νέρα στα Χανιά. Ελπίζοντας και προσδοκώντας μια επαναφορά του δικού μας καταληψιακού κύματος, οφείλουμε να συνεχίσουμε να θυμόμαστε την ιστορία μας, με την απαραίτητη κριτική ματιά και θεωρητική επεξεργασία. Ο καιρός έχει γυρίσματα κι αυτό που σήμερα φαίνεται αδύνατο, μπορεί αύριο να είναι κάτι περισσότερο από εφικτό. Για να συμβεί όμως κάτι τέτοιο, χρειάζεται τα υποκείμενα του αγώνα να εξερευνήσουν ποιες είναι σήμερα οι ανάγκες και οι επιθυμίες τους, και να αναζητούν τους τρόπους για την ικανοποίησή τους. Άλλωστε, όπως είχε πει παλιά ο Αμερικανός κινηματικός Γκρέγκ Κάλβερτ, προοδευτικός είναι εκείνος που αγωνίζεται για τις ανάγκες των άλλων, ριζοσπάστης είναι αυτός που μάχεται για τις δικές του. Μέχρι τότε παραμένει πάντοτε επίκαιρη η ρήση ότι οι μοναδικοί χαμένοι αγώνες είναι αυτοί που δεν δόθηκαν.

 

Υ.γ. Στην καλή εφημερίδα Documento και συγκεκριμένα στο φύλλο της 6^ης Αυγούστου 2023, δημοσιεύθηκε ένα άρθρο της αρχαιολόγου κ. Μαρίας Ανδρεάκη-Βλαζάκη, επίτιμης γενικής διευθύντριας Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, τέως γγ ΥΠΠΟΑ, σχετικά με τις αρχαιολογικές ανασκαφές στον λόφο Καστέλλι των Χανίων, αλλά και τρία ιστορικά κτίρια-μνημεία που κινδυνεύουν να γίνουν πολυτελής ιδιωτική ξενοδοχειακή μονάδα. Είναι σαφές (όπως φαίνεται και από τα γραφόμενα στο άρθρο στο σχετικό τμήμα του) ότι η κυρία αρχαιολόγος αναφέρεται στα κτίρια της κατάληψης Ρόζα Νέρα, μόνο που πουθενά στο άρθρο αυτή δεν αναφέρεται. Ενώ γράφεται ότι «η Κίνηση Πρωτοβουλία ενάντια στην ξενοδοχοποίηση των μνημείων στον λόφο Καστέλλι πρωτοστάτησε στη συλλογή πολλών χιλιάδων υπογραφών κατά της μετατροπής σε ξενοδοχειακή μονάδα του “πιο επισκέψιμου και αξιόλογου πυρήνα των Χανίων”» και στη συνέχεια αναφέρεται σε πλήθος φορέων που κατά της ξενοδοχοποίησης και υπέρ του δημόσιου χαρακτήρα του συγκροτήματος, λέξη δεν αρθρώνει για το γεγονός ότι τα κτίρια τα διέσωσε από την παρακμή και την εγκατάλειψη η κατάληψη Ρόζα Νέρα (που η ιστορία της ξεκινά το 2004), η οποία είναι αυτή που όχι μόνο τα συντηρεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και με τίμημα μεγάλο χρηματικό κόστος και σημαντικότατη δουλειά των μελών και φίλων της, αλλά είναι κι αυτή που επιτρέπει ακριβώς να έχει δημόσιο χαρακτήρα ο λόφος Καστέλλι, αφού εξασφαλίζει την ελεύθερη πρόσβαση όλων των ενδιαφερομένων επισκεπτών. Καθώς το άρθρο έχει ως τίτλο «Ο ερευνητής τολμά, ανακαλύπτει, συγκινείται, αγωνίζεται», διερωτάται κανείς τι είδους ερευνητής (ερευνήτρια στη συγκεκριμένη περίπτωση) είναι αυτός που γράφει ένα δισέλιδο άρθρο σε μια εφημερίδα και δεν λέει τίποτα για μια κατάληψη που όχι μόνο κρατάει 19 χρόνια, αλλά συνεχίζει την πορεία της μετά από μια βίαιη εκκένωση και μια επανακατάληψη στην οποία συμμετείχαν χιλιάδες κόσμου, ακριβώς της τοπικής κοινωνίας των Χανίων που θέλει αυτόν τον δημόσιο χαρακτήρα. Η double speak της κυρίας Βλαζάκη δεν μας εκπλήσσει, αφού συνηθίζεται στις περιπτώσεις εκκενώσεων χώρων του ανταγωνιστικού κινήματος. Όμως επειδή κατά πάσα πιθανότητα η κυρία αρχαιολόγος είναι αριστερή και μάλιστα ανήκει σε μια αριστερά που κόπτεται υπέρ των κοινωνικών κινημάτων, έχει ενδιαφέρον το πώς αντιλαμβάνεται την τόλμη, την ανακάλυψη, τη συγκίνηση, τον αγώνα. Πάντως καλό θα ήταν να ενημερωθεί η κυρία αρχαιολόγος ότι οι καταλήψεις και τα κατειλημμένα κοινωνικά κέντρα στην Ελλάδα (και βεβαίως όχι μόνο εδώ) είναι ακριβώς η επιτομή των δημόσιων εγχειρημάτων και ανοιγμάτων, όντας ενέργειες κατόπιν πρωτοβουλίας μελών του δήμου (δηλαδή των δημοτών κι όχι της δημοτικής αρχής, αφού ο δήμος δεν είναι μόνο ο δήμαρχος και οι παρατρεχάμενοι του, αλλά κυρίως και βασικά και η συνέλευση των πολιτών ως κυρίαρχο σώμα), τα οποία ως υπεύθυνοι πολίτες αναλαμβάνουν τη διεύθυνση της ίδιας τους της ζωής, χωρίς να περιμένουν το κράτος, που τόσο αγαπά εξίσου η δεξιά και η αριστερά, να τους της κάνει καλύτερη (αφού, συνήθως, τους την κάνει χειρότερη). Και ακριβώς το επιχείρημα ότι μετά τις εκκενώσεις τα διάφορα κατειλημμένα κτίρια αποδίδονται σε δημόσια χρήση, είναι η δικαιολογία των κατασταλτικών μηχανισμών προκειμένου να μην ομολογήσουν την υποκείμενη αλήθεια: ότι δηλαδή οι καταλήψεις (στη συντριπτική πλειοψηφία τους αναρχικού/αντιεξουσιαστικού προσήμου) πρέπει να χτυπηθούν γιατί εκφράζουν και διακατέχονται από μιαν άλλη λογική από την κρατική, όντας οι σπόροι που βλασταίνουν μέσα στο χιόνι μιας αυτόνομης κοινότητας ισότητας και ελευθερίας...