Αλεξάντρ Ρότσενκο, γελοιογραφική
αυτοπροσωπογραφία, 1922
Το θέατρο και η
πολιτική, όπως γνώριζαν οι αρχαίοι, συνδέονται στενά και είναι απίθανο η
θεατρική σκηνή να είναι ζωντανή όταν η πολιτική πεθαίνει ή τείνει να εκλείψει.
Ωστόσο, σε μια χώρα στην οποία η πολιτική μοιάζει τώρα πια να ασκείται μόνο από
μούμιες, που υποκρίνονται ότι διευθύνουν την εκταφή τους, κατέστη δυνατό τις
προηγούμενες μέρες να παραβρεθούμε, σε ένα μικρό βενετσιάνικο θέατρο, σε μια
παράσταση τόσο γεμάτη ζωή και ευφυΐα, ώστε οι θεατές –όπως πρέπει πάντοτε να
συμβαίνει στο θέατρο– εξήλθαν πιο ενήμεροι και σχεδόν σωματικά αναγεννημένοι.
Ένα τέτοιο θαύμα δεν συνέβη τυχαία. Ο Πιερμάριο Βέσκοβο, με την εμβληματική του
γνώση της ιστορίας του θεάτρου, ανατρέχει διαυγώς σε μια παράδοση φαινομενικά
ελάσσονα, αλλά, στην πραγματικότητα, κυρίως στην Ιταλία, σαφώς μείζονα, εκείνη
των μαριονεττών. Όμως το έκανε –και εδώ έγκειται η καινοτομία– παντρεύοντας τη σωματική παρουσία έξι
ηθοποιών με εκείνη των μαριονεττών που αυτοί οι ηθοποιοί χειρίζονται και
κινούν, με έναν τέτοιο τρόπο ώστε μεταξύ των ζωντανών και των νεκρών, μεταξύ
των αδύναμων σωμάτων των ηθοποιών και εκείνων των αναιμικών αλλά όχι λιγότερο
ζωντανών των μαριονεττών, συμβαίνει μια μη μετρήσιμη ανταλλαγή, κατά την οποία
η ζωή περνάει ασταμάτητα ανάμεσα στις δύο οντότητες και δεν είναι ξεκάθαρο τελικά
αν είναι οι ηθοποιοί που κινούν τις μαριονέττες ή είναι εκείνες που εμψυχώνουν
και ενεργοποιούν τους ηθοποιούς. Ο Νούντσο Τσαπέλα, ένας από τους τελευταίους
μεγάλους Ναπολιτάνους μαριονεττίστες, δείχνοντας τον μικρό του, τώρα πια
παλιωμένο Πουλτσινέλα, είπε κάποτε: «είναι ο πατέρας μου!». Ίσως δεν θα
μπορούσε να οριστεί πιο αποτελεσματικά το μυστικό που υπάρχει μεταξύ του
μαριονεττίστα και του υποχείριου του. Όμως ο Βέσκοβο, μπολιάζοντας ευφυώς το
γιαπωνέζικο Μπουνράκου στην παράδοση της ιταλικής κωμωδίας, έκανε κάτι
περισσότερο: μεταμόρφωσε ένα έλασσον κείμενο του Γκολντόνι (Η άγνωστη, που δεν
παίχτηκε ποτέ μετά τον θάνατο του συγγραφέα) σε κάτι προκλητικό και τρομακτικά
επίκαιρο. Το μάθημα που μπορούμε να πάρουμε από αυτό είναι ότι η καταστροφή
κάθε θεσμού, κι όχι μόνο πολιτικού, την οποία βιώνουμε, δεν μας καθιστά
αναγκαστικά ανίκανους: είναι πάντοτε δυνατό να βρούμε στο παρελθόν και να
συντηρήσουμε ακόμη και στις πιο δυσμενείς συνθήκες, τον καρποφόρο σπόρο που την
κατάλληλη στιγμή δεν θα παραλείψει να μας αποκαλυφθεί.
19 Νοέμβρη 2024
(Υ.Γ. του
Παναγιώτη Καλαμαρά) Μαζεύοντας ελιές στον Αγρίλη Φιλιατρών, από τα
ταλαιπωρημένα από την ξηρασία αλλά ακόμη ανθεκτικά δέντρα, δεν μπορώ παρά να
σκέφτομαι τα τελευταία λόγια του Αγκάμπεν στο ανωτέρω κείμενο, έχοντας και στο
μυαλό μου το πολυπληθές αναρχικό μπλοκ της πρόσφατης πορείας για την 51η
επέτειο του Πολυτεχνείου. Ένας σπόρος, δηλαδή, που συνεχίζει να ανθίζει μετά
από εκείνη την πρώτη του εμφάνιση με το περίφημο πανό «Κάτω η εξουσία», που οι
σπορείς αυτού του «χώρου» σήκωσαν τότε στην κατειλημμένη σχολή του κέντρου της
Αθήνας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου