Κυριακή 20 Μαρτίου 2011

Πέρα από την οικονομία


To οικονομικό είναι μια αναπαράσταση της πραγματικότητας που άλλαξε βαθιά το κοινωνικό φαντασιακό, συνεπώς και την κοινωνία. Πρόκειται για έναν μύθο που ήρθε να καλύψει ένα ιστορικο-κοινωνικό κενό. Γι' αυτό και πρόκειται για μια σημασία που καθορίζει αποφασιστικά τις πράξεις του ανθρώπου. Ένας μύθος που μοιάζει αθάνατος, αλλά που στην πραγματικότητα είναι πολύ εύθραυστος. Η κατανόηση και ο προσδιορισμός του χώρου που καταλαμβάνει το οικονομικό στη θέσμιση της σύγχρονης κοινωνίας, ίσως μας επιτρέψει να ακολουθήσουμε μια διαδικασία αποκωδικοποίησης, η οποία, θεμελιωμένη πάνω σε μια μη οικονομική δράση, αυξάνει την πιθανότητα να πάμε πέρα από την οικονομία. Διερωτώμενοι-ες, επιπλέον, για το ποια μπορεί να είναι η θέση που θα καταλαμβάνει η οικονομία, αν Βεβαίως θα υπάρχει μια τέτοια θέση, σε μια ελευθεριακή κοινωνία; Αυτές είναι οι διερωτήσεις που έχει ο Λουτσιάνο Λάντσα, δοκιμιογράφος, δημοσιογράφος, υπεύθυνος σύνταξης της ιταλικής αναρχικής επιθεώρησης Libertaria και συγγραφέας του βιβλίου για την υπόθεση Πινέλι, Bombe e segreti. Piazza Fontana 1969, εκδόσεις Eleuthera.

Για μια επαναστατική κριτική της τέχνης


«Δεν πρέπει κανείς να έχει ρεφορμιστικές αυταπάτες
σχετικά με το θέαμα, ότι δηλαδή μπορεί κάποια μέρα να
βελτιωθεί από τα μέσα- διορθωμένο από τους ίδιους τους
ειδικούς του, υπό τον υποτιθέμενο έλεγχο μιας καλύτερα
πληροφορημένης κοινής γνώμης: αυτό θα ισοδυναμούσε με
την οπισθοχώρηση των επαναστατών σε μια απλή
επαναστατική τάση, ή στο φαίνεσθαι μιας τάσης, σ' ένα
παιχνίδι το οποίο σαφώς δεν πρέπει να παίξουμε. Ένα
παιχνίδι που πρέπει να απορρίπτουμε σταθερά στο όνομα
των θεμελιωδών απαιτήσεων του επαναστατικού σχεδίου,
το οποίο σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να παράγει μια
αισθητική, αφού βρίσκεται ήδη πέρα από τη σφαίρα της
αισθητικής. Το ζήτημα είναι να κάνουμε μια επαναστατική
κριτική ολόκληρης της τέχνης και όχι μια κριτική της
επαναστατικής τέχνης.»

Γκυ Ντεμπόρ

Για μια κριτική της βίας (επανέκδοση)


Το 1921 και σε μια Γερμανία που μόλις έχει λήξει η
επανάσταση των συμβουλίων, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν ασχολείται με το ζήτημα της βίας και διερωτάται κατά πόσο είναι δυνατή μια διάκριση της σε βία που υποτάσσει και σε βία που απελευθερώνει. Πρόκειται για ένα αγαπημένο τότε (όπως και σήμερα) θέμα συζήτησης των αναρχικών ιδεών και πρακτικών, ενώ θα πρέπει να επισημανθεί ότι εκείνη την περίοδο της ζωής του ο Μπένγιαμιν δήλωνε αναρχικός (κάτι τέτοιο φαίνεται άλλωστε και από τα γραπτά του αλλά και από τις γενικότερες ενασχολήσεις του). Προλεταριακή γενική απεργία λοιπόν εναντίον πολιτικής γενικής απεργίας, μυθική βία εναντίον θεϊκής βίας, δυνατότητα μη βίαιης επίλυσης των διαφορών και να που σήμερα, ενώ έχει κλείσει η πρώτη δεκαετία του 2ίου αιώνα, οι σκέψεις του Μπένγιαμιν συνεχίζουν να είναι επίκαιρες. Ποιο είναι το νόημα, το περιεχόμενο, οι πρακτικές αλλά και οι δυνατότητες μιας άμεσης αντιπαράθεσης με το κράτος και τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του; Είναι το δίπολο ειρηνισμός-τρομοκρατία η μοναδική επιλογή των ριζοσπαστικών κινημάτων του ανταγωνισμού, ή υπάρχει κάτι άλλο και πού μπορεί αυτό να αναζητηθεί; Το κείμενο του Βάλτερ Μπένγιαμιν πιστεύουμε ότι βοηθά πολύ σ' αυτόν τον προβληματισμό και έτσι με χαρά το παρουσιάζουμε στο ελληνικό κοινό, ελπίζοντας ότι θα συνεισφέρει γόνιμα σε προσωπικές και συλλογικές διερωτήσεις.

Αναρχισμός και Οργάνωση (επανέκδοση)


Το κείμενο του Frank Harrison «Αναρχισμός και Οργάνωση» δημοσιεύτηκε στην ιστορική βορειοαμερικανική ελευθεριακή επιθεώρηση «Our Generation», στο διπλό τεύχος της χρονιάς του 1990. Έρχεται να δώσει απαντήσεις σε όσους πιστεύουν και συνδέουν την αναρχία με την αταξία και το χάος, κάτι που δυστυχώς δεν κάνουν μόνο οι δηλωμένοι εχθροί κάθε κοινωνικής αλλαγής προς μια ριζοσπαστική κατεύθυνση, αλλά και διάφοροι περαστικοί από το χώρο της αμφισβήτησης, που βολεύονται από την έλλειψη αρχών και κρίσης ως προς τις ενέργειες τους. Αυτό είναι ένα διεθνές φαινόμενο, αλλά στη χώρα μας γίνεται ακόμη πιο κρίσιμο, αφού δεν υπάρχει ιστορική μνήμη και αντίστοιχα παραδείγματα, που να αποδεικνύουν ότι το πολιτικο-κοινωνικό πρόταγμα της αναρχίας, όχι μόνο είναι μια πειστική εναλλακτική πρόταση ως προς τον καπιταλισμό και τον πρώην υπαρκτό σοσιαλισμό, αλλά ίσως είναι και η μοναδική που έχει σήμερα κάποια προοπτική. Ελπίζουμε αυτή η μικρή μπροσούρα του καλού μας φίλου, καθηγητή πολιτικών επιστημών στο πανεπιστήμιο St. Francis, Xavier, στη Nova Scotia του Καναδά και μέλους της εκδοτικής ομάδας του «Our Generation», να συμβάλλει σ' αυτή την κατεύθυνση.

Τρίτη 15 Μαρτίου 2011

Ο George Katsiaficas απαντά στις ερωτήσεις του τούρκου δημοσιογράφου Kouroch Ziabari σχετικά με τα γεγονότα στις χώρες της Βόρειας Αφρικής – 5/3/2011

Ερώτηση: Νομίζω ότι μπορείς να συμφωνήσεις πως η αιγυπτιακή επανάσταση του 2011 ξεκίνησε και εξελίχθηκε αρκετά απρόβλεπτα και απροσδόκητα. Μετά από χρόνια δικτατορίας υποστηριζόμενης από τις ΗΠΑ με επικεφαλής τον Χόσνι Μουμπάρακ, ο λαός της Αιγύπτου κατέβηκε ξαφνικά στους δρόμους του Καΐρου και της Αλεξάνδρειας και ζήτησε την αποπομπή του δικτάτορα και την ανάδειξη ενός δημοκρατικά εκλεγμένου προέδρου. Κατάφεραν να ανατρέψουν την τυραννική κυβέρνηση του Μουμπάρακ και των συμμάχων του σε λιγότερο από 20 ημέρες. Ποια ήταν τα κίνητρα αυτής της επανάστασης; Ποια ήταν τα αίτια που καλλιέργησαν το έδαφος γι’ αυτή τη νίκη της επανάστασης του αιγυπτιακού έθνους;
Απάντηση: Επέτρεψε μου να μην απαντήσω σε αυτό. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι πολύ καλύτερα πληροφορημένοι από εμένα σχετικά με την Αίγυπτο.
Ερώτηση: Μετά την Τυνησία και την Αίγυπτο στις οποίες οι επαναστατικές δυνάμεις και ο λαός κατάφεραν να εκδιώξουν τις αμερικανοκίνητες μαριονέτες, πολλά άλλα αραβικά έθνη ακολούθησαν το παράδειγμά τους και κατέβηκαν στο δρόμο σε πολύ μεγάλες διαδηλώσεις, ζητώντας πολιτικές ελευθερίες, καλύτερες συνθήκες ζωής, ελευθερία και δημοκρατικές κυβερνήσεις. Σήμερα ολόκληρος ο αραβικός κόσμος είναι σε κατάσταση αναταραχής και εξέγερσης και οι αμερικανοκίνητοι δικτάτορες αντιμετωπίζουν την πικρή πραγματικότητα ότι τα αυταρχικά καθεστώτά τους αποτυγχάνουν και καταρρέουν. Μπορούμε να ερμηνεύσουμε αυτή τη συλλογική εξέγερση σαν αποτέλεσμα της έκρηξης ισχυρών παναραβικών αισθημάτων;
Απάντηση: Κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει ότι η αυτοκτονία ενός λαχανοπώλη στην αγροτική Τυνησία θα απελευθέρωνε σε τέτοια κλίμακα επί μακρόν καταπιεσμένες ματαιώσεις. Αν κάνουμε μια μακρά ιστορική αναδρομή θα δούμε ότι ο αραβικός κόσμος έπεσε σε μια απότομη παρακμή όταν οι Ευρωπαίοι ανακάλυψαν τον τρόπο να πλέουν γύρω από την Αφρική και εγκαθίδρυσαν άμεσες εμπορικές σχέσεις με την Ανατολή. Αν και το πετρέλαιο έδωσε μια γερή ώθηση για ανάκαμψη τον 20ο αιώνα, τα αποτελέσματά της μειώθηκαν δραστικά από τη διαφθορά των ελίτ. Οι αραβικοί λαοί τελικά ξύπνησαν μετά από έναν μακρύ ύπνο. Οι μάζες των καθημερινών αράβων ξέρουν σήμερα πολύ καλά ότι είναι πιο έξυπνοι από τους κυρίαρχους. Ξέρουν ότι μπορούν να ζήσουν μια καλύτερη ζωή αν απαλλαχθούν από τις διεφθαρμένες και συχνά χαζές ελίτ που ποδοπατούν την ελευθερία τους και κατακρατούν χρήματα που ανήκουν δικαιωματικά σε όλους. Το φαινόμενο των εξεγέρσεων που μεταδίδονται από το ένα μέρος στο άλλο και στις οποίες συμμετέχουν ολοένα και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού, είναι κάτι που ανακάλυψα για πρώτη φορά όταν μελέτησα το παγκόσμιο κίνημα του 1968. Σε αντίθεση με τις ένοπλες εξεγέρσεις των αρχών του 20ου αιώνα, η Νέα Αριστερά βοήθησε στον ταχύ πολλαπλασιασμό λαϊκών άοπλων εξεγέρσεων –ιστορικά ένα νέο φαινόμενο. Όταν συνόψισα τις εμπειρικές μου μελέτες, εντυπωσιάστηκα από την αυθόρμητη εξάπλωση των επαναστατικών βλέψεων μέσω της αλυσιδωτής αντίδρασης εξεγέρσεων και μαζικών καταλήψεων των δημόσιων χώρων –επρόκειτο για την ξαφνική είσοδο στην ιστορία εκατομμυρίων καθημερινών ανθρώπων που δρούσαν με έναν ενιαίο τρόπο, πιστεύοντας ενστικτωδώς ότι μπορούσαν να αλλάξουν την κατεύθυνση της κοινωνίας τους. Αν και δεν ενοποιούνταν είτε από μια κεντρική οργάνωση είτε έστω από ένα οποιοδήποτε συντονιστικό σώμα, άπαντες εμπνέονταν από τον ηρωικό αγώνα στο Βιετνάμ. Παντού στον κόσμο –από το Παρίσι στην Πράγα, από το Σικάγο στην Πόλη του Μεξικού και από την Ντάκα στο Πεκίνο– οι επαναστατικές βλέψεις και πράξεις των λαών όχι μόνο συγχρονίστηκαν, αλλά έμοιαζαν αξιοσημείωτα μεταξύ τους ως προς τη διεθνή αλληλεγγύη και την επιθυμία για αυτοκυβέρνηση που εξέφρασαν. Αφού ανέλυσα τον πολλαπλασιασμό του παγκόσμιου κινήματος, ιδιαιτέρως μέσω του απεργιακού φαινομένου τον Μάη του 1968 στη Γαλλία και τον Μάη του 1970 στις ΗΠΑ, επινόησα τον όρο «επίδραση του έρωτα» [eros effect] προκειμένου να εξηγήσω την ταχεία εμφάνιση αυτής της παγκόσμιας αλληλεγγύης και αγάπης. Από το πρώτο στάδιο των ερευνών μου κατάλαβα πώς σε στιγμές επίδρασης του έρωτα, τα οικουμενικά ενδιαφέροντα γενικεύονται την ίδια στιγμή που μπαίνουν σε διαδικασία άρνησης οι κυρίαρχες αξίες της κοινωνίας (τέτοιες όπως ο εθνικός σωβινισμός, η ιεραρχία και ο ατομισμός). Εκείνη την εποχή, για παράδειγμα, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν σταθερά ότι ο Χο Τσι Μινχ ήταν πολύ πιο δημοφιλής στα αμερικανικά πανεπιστήμια από τον Ρίτσαρντ Νίξον (βλέπε το βιβλίο μου The Imagination of the New Left: A Global Analysis of 1968, South End Press 1987). Με μια πρώτη ματιά, οι σημερινές εξεγέρσεις μοιάζουν να περιορίζονται στον αραβικό κόσμο αλλά, στην πραγματικότητα, έχουν ήδη μια πολύ ευρύτερη επίδραση: Γκαμπόν, Ιράν και Κίνα έχουν νιώσει τις δονήσεις από την εξέγερση στην Αίγυπτο. Ακόμη και οι εργαζόμενοι στο Ουισκόνσιν, οι οποίοι μάχονται εναντίον των περικοπών που πλήττουν το βιοτικό τους επίπεδο, εξέφρασαν τον θαυμασμό τους και εμπνεύστηκαν από την αιγυπτιακή εξέγερση. Σαφώς τα παναραβικά αισθήματα αποτελούν μια κινητήρια δύναμη, αλλά όχι την πιο σημαντική. Οι άνθρωποι νιώθουν στο πετσί τους ότι η αλλαγή είναι εφικτή και όχι μόνο στον αραβικό κόσμο.
Ερώτηση: Πολλοί Ιρανοί πιστεύουν ότι οι εξεγέρσεις στην Τυνησία και την Αίγυπτο είχαν σαν έμπνευση την ισλαμική επανάσταση στο Ιράν το 1979. Συγκρίνουν την ανατροπή των αμερικανοκίνητων Μουμπάρακ και Μπεν Άλι με την πτώση της κυβέρνησης του Σάχη, η οποία υποστηριζόταν άνευ όρων από τις ΗΠΑ και τους ευρωπαίους συμμάχους τους. Βρίσκεις να υπάρχει μια κάποια σχέση ανάμεσα σε αυτές τις επαναστάσεις που συνέβησαν με διαφορά 32 χρόνων;
Απάντηση: Οι επαναστάσεις και οι λαϊκές εξεγέρσεις έχουν απροσδόκητα αποτελέσματα –και όχι απαραιτήτως άμεσα. Ακόμη και γενεές μετά, οι λαϊκές αναμνήσεις και οι ψυχές αφομοιώνουν μαθήματα από προηγούμενα κύματα αγώνων. Το θάρρος των Ιρανών το 1979, η αντοχή τους απέναντι στην κτηνώδη καταστολή του Σάχη και των δυνάμεών του, ήταν γνωστό σε ανθρώπους παντού στον κόσμο και ενέπνευσε τους Αϊτινούς και τους Φιλιππινέζους προκειμένου να ανατρέψουν τις δικές τους δικτατορίες. Το 1987 έγραψα ότι «την εποχή μετά το 1968, τα λαϊκά κινήματα εσωτερίκευσαν την τακτική της Νέας Αριστεράς να καταλαμβάνει δημόσιους χώρους ως μέσο κοινωνικών μετασχηματισμών και η διεθνής διάδοση αυτής της τακτικής οδήγησε στην πτώση του Σάχη, του Ντυβαλιέ και του Μάρκος… η σημασία της επίδρασης του έρωτα και του συγχρονισμού των ιστορικών κινημάτων ανά τον κόσμο, απλώς θα αυξάνει».
Ερώτηση: Σε ένα πρόσφατο άρθρο σου συνέκρινες τις νέες επαναστάσεις στη Μέση Ανατολή με το εξέγερση στην Κορέα τον Ιούνη του 1987, όταν μετά από 19 συνεχόμενες ημέρες μαζικών διαδηλώσεων, ο λαός κατάφερε τελικά να ανατρέψει την 26χρονη αυτονομία των στρατιωτικών δυνάμεων και να πετύχει τη διεξαγωγή άμεσης προεδρικής εκλογής. Με ποιο τρόπο μοιάζουν αυτά τα κινήματα μεταξύ τους;
Απάντηση: Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, οι άνθρωποι βασικά αγωνίστηκαν με γυμνά χέρια εναντίον πανίσχυρων αστυνομικών δυνάμεων και κατάφεραν να τις νικήσουν. Χιλιάδες συνηθισμένοι πολίτες διεκδίκησαν το δικαίωμα να παραμείνουν μαζί στον δημόσιο χώρο και αρνήθηκαν να πάνε σπίτι τους όταν τους διέταξαν να το κάνουν. Μικρές άτυπες ηγετικές ομάδες εμφανίστηκαν στην πορεία των λαϊκών αγώνων, προερχόμενες αρχικά από τους υπάρχοντες ακτιβιστικούς κύκλους, αλλά ήταν αρκετά πορώδεις ώστε να υποδεχτούν νεοφερμένους από μια ποικιλία κοινωνικών στρωμάτων. Αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι πως αυτές οι εξεγέρσεις τέλειωσαν γρήγορα με την ειρηνική απόσυρση του χρεοκοπημένου προέδρου και τις ασαφείς υποσχέσεις του στρατού –ο οποίος σε όλες αυτές τις περιπτώσεις διατήρησε τις εξουσίες του καθώς η εξέγερση υποχώρησε. Χρειάστηκαν ακόμη πέντε χρόνια αγώνα στους Νοτιοκορεάτες πριν εκλεγεί για πρώτη φορά πρόεδρος πολίτης και έπρεπε να φτάσει το 1996 για να μπουν οι προηγούμενοι δικτάτορες στη φυλακή. Ενώ ο Ρο Τάε Γού συμφώνησε να επιστρέψει περίπου 300 εκατομμύρια δολάρια που είχε κλέψει από το δημόσιο, ο Τσουν Ντου Χουάν δήλωσε ότι είχε λιγότερα από 100 δολάρια στο όνομα του –χάνοντας έτσι την τιμή του αλλά κρατώντας μια περιουσία ίσως και 700 εκατομμυρίων δολαρίων. Αμφότερα τα ποσά χλωμιάζουν μπροστά στην περιουσία που υπολογίζεται πως συσσώρευσε ο Μουμπάρακ. Μένει να δούμε ποια περιουσιακά στοιχεία της οικογένειας Μουμπάρακ θα επιστραφούν –ή, κάτι ακόμη πιο σημαντικό, κατά πόσο ή όχι η Αίγυπτος θα κινηθεί προς μια ουσιαστική δημοκρατία. Όσο περισσότερο ο λαός θα υιοθετεί τη στάση «περιμένουμε και βλέπουμε» τόσο θα λιγοστεύουν οι πιθανότητες για μια αλλαγή εκεί. Χιλιετίες φαραωνικής κυριαρχίας και δικτατορικών καθεστώτων δεν παραμερίζονται εύκολα.
Ερώτηση: Λέγεται ότι ο λίβυος δικτάτορας Μουαμάρ Καντάφι έχει καταθέσεις 90 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε ιταλικές και άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες. Από τη δεκαετία του ’90 τα ευρωπαϊκά κράτη κινήθηκαν προς την αποκατάσταση των σχέσεών τους με τον δικτάτορα και τον υποστήριξαν τόσο πολιτικά όσο και οικονομικά. Σήμερα, αυτά τα δυτικά κράτη με τα οποία ο λίβυος δικτάτορας διατηρούσε στενές σχέσεις, καλούνται να αναλάβουν μια ενιαία διεθνή δράση εναντίον του. Ο παλιός φίλος έγινε τώρα πικρός εχθρός. Δεν έχουμε εδώ δύο μέτρα και δύο σταθμά από πλευράς των δυτικών κυβερνήσεων;
Απάντηση: Δεν πρόκειται για κάτι καινούργιο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν μακρά ιστορία στο να σκαρφαλώνουν στην πλάτη δικτατόρων σε χώρες του Τρίτου Κόσμου και μετά να τους πετάνε στα σκουπίδια, όπως τα μεταχειρισμένα αυτοκίνητα, αμέσως μόλις πάψουν να τους είναι χρήσιμοι. Ο μακρόβιος πρόεδρος των Φιλιππίνων Φερντινάντ Μάρκος απομακρύνθηκε με την έγκριση των ΗΠΑ το 1986• η CIA είχε στενούς δεσμούς με τους εξεγερμένους και τους έδωσε πολύτιμες πληροφορίες. Πολύ νωρίτερα, το 1961, ο Ραφαέλ Τρουχίλο, που για δεκαετίες κυβέρνησε με σιδερένια πυγμή τη Δομικανική Δημοκρατία, δολοφονήθηκε. Πολύς κόσμος υποπτεύθηκε ότι η CIA προμήθευσε στους δολοφόνους τα όπλα τα οποία χρησιμοποίησαν. Το 1963 ο Νγκο Ντιν Ντιέμ, ο οποίος προθύμως υπηρέτησε τα αμερικανικά συμφέροντα στο Νότιο Βιετνάμ από το 1956 έως το 1963, ανατράπηκε από στρατιωτικό πραξικόπημα για το οποίο γνώριζαν οι ΗΠΑ, ενώ η άρνησή τους να τον βοηθήσουν οδήγησε στη δολοφονία του. Πολλοί πιστεύουν ότι ο μακρόχρονος σύμμαχος των ΗΠΑ Παρκ Τσουνγκ Χε, κυρίαρχος της Νότιας Κορέας από το 1961 έως το 1979, δολοφονήθηκε με την έγκριση των ΗΠΑ.
Ερώτηση: Τα ΜΜΕ ανέφεραν ότι οι μισθοφόροι του συνταγματάρχη Καντάφι έχουν σκοτώσει μέχρι τώρα πάνω από 1000 διαδηλωτές στην Τρίπολη και σε άλλες πόλεις της Λιβύης. Τι προβλέπεις για το πολιτικό μέλλον της Λιβύης; Ο Καντάφι ορκίστηκε ότι θα παραμείνει στην εξουσία και «θα πεθάνει σαν μάρτυρας»• όμως οι διαδηλωτές, παρά της μεγάλης κλίμακας διάρρηξη του καθεστώτος δεν υποχωρούν και συνεχίζουν να ζητούν την απομάκρυνση του δικτάτορα. Ποια θα είναι η έκβαση αυτών των τρομερών συγκρούσεων στη Λιβύη; Θα τελειώσει η επανάσταση με την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι;
Απάντηση: Πρόκειται για ένα ζήτημα ζωής ή θανάτου για χιλιάδες Λίβυους. Είναι πολύ νωρίς να πούμε κατά πόσο θα επικρατήσει η ένοπλη εξέγερση. Με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ήδη υπερεκτεθειμένους στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και τους διάφορους ηγέτες να αντιστέκονται στο αίτημα για την επιβολή μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων και την παροχή βοήθειας στους εξεγερμένους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Καντάφι έχει παίξει μπάλα με τις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια και σίγουρα θα ζητήσει να εξοφληθεί κάθε χάρη που του οφείλουν. Το 1980 οι ΗΠΑ ενθάρρυναν τον κορεάτη στρατηγό Τσουν Ντου Χουάν να καταστείλει τη δημοκρατική λαϊκή εξέγερση στην Γκουανγκτζού. Δεν πρέπει να υπάρχει αμφιβολία ότι και εδώ μπορεί να κάτσουν στην άκρη και να παρατηρούν τον Καντάφι να μακελεύει εκείνους που αντιτίθενται στην κυριαρχία του.
Ερώτηση: Ο καθηγητής Ρασίντ Χαλίντι πιστεύει ότι οι πρόσφατες εξεγέρσεις στις αραβικές χώρες μεταμόρφωσαν και άλλαξαν την απεικόνιση του μουσουλμανικού κόσμου από τα κατεστημένα ΜΜΕ. Οι άνθρωποι που κάποτε παρουσιάζονταν σαν φανατικοί τρομοκράτες και εξτρεμιστές τώρα αποκαλούνται ελεύθεροι άνθρωποι, που θυσιάζουν τη ζωή τους για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Συμφωνείς με αυτή την άποψη; Άλλαξε η κοινή εξέγερση του αραβικού κόσμου τη δημόσια άποψη αναφορικά με τους Άραβες και τους Μουσουλμάνους;
Απάντηση: Κατά τη γνώμη μου η αμερικανική κοινή γνώμη στην πραγματικότητα δεν έχει αλλάξει και πολύ γνώμη. Η αυτοοργάνωση της ένοπλης αντίστασης στον Καντάφι εξέπληξε τους αμερικανούς δημοσιογράφους. Οι αμερικανοί νέοι άνθρωποι επισημαίνουν με ευχαρίστηση ότι οι ποδοσφαιρικοί και για κλείσιμο ραντεβού δικτυακοί τόποι χρησιμοποιήθηκαν από τους νεαρούς Λίβυους για να οργανώσουν την εξέγερσή τους, αλλά οι φοιτητές μου εκφράζουν την ενόχλησή τους όταν οι άνθρωποι της περιφέρειας αναζητούν βοήθεια από τις ΗΠΑ. Υποψιάζομαι ότι αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι η αλλαγή του τρόπου με τον οποίο κατανοούν τον εαυτό τους οι ίδιοι οι Άραβες. Για πολύ καιρό υποτιμούνταν ο ρόλος της κοινής γνώμης και η σημασία των καθημερινών ανθρώπων στην περιφέρεια, ιδιαιτέρως από τους επαναστάτες, οι οποίοι αντί να προσπαθούν να προωθήσουν τη δημιουργία λαϊκών κινημάτων και το ανέβασμα της συνειδητοποίησης, στήριζαν τις ελπίδες τους στις ελίτ ή σε ενέργειες οργανωμένων ένοπλων κομάντο. Η πρώτη και με μεγάλη επίδραση περιφερειακή αλλαγή συνέβη με την πρώτη παλαιστινιακή Ιντιφάντα στα τέλη της δεκαετίας του ’80. Η λαϊκή εξέγερση συντρίφτηκε ανελέητα –θυμηθείτε τις διαταγές του Γιτζάκ Ράμπιν να σπάζουν τα κόκαλα άοπλων παιδιών– αλλά το πνεύμα της λαϊκής αντίστασης μεταφέρθηκε σε ολόκληρη την περιφέρεια.
Ερώτηση: Είναι γνωστό ότι τα αυταρχικά καθεστώτα της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου, της Τυνησίας, της Ιορδανίας, της Υεμένης, το Μπαχρέιν και της Λιβύης βρίσκονται ανάμεσα στις χώρες με τις μεγαλύτερες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στον κόσμο• ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι ευρωπαίοι φιλαράκοι τους, οι οποίοι συχνά καυχούνται για το πόσο ενδιαφέρονται για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ελευθερία, επί μακρόν αδιαφορούν για την εκτέλεση των πολιτικών ακτιβιστών, τη φυλάκιση των δημοσιογράφων και των μπλόγκερς, όπως και άλλες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε αυτές τις χώρες. Από την άλλη πλευρά, οι υπερδυνάμεις πάντοτε χρησιμοποιούσαν τη δικαιολογία των ανθρώπινων δικαιωμάτων για να πιέζουν τα ανεξάρτητα και μη συμμορφούμενα κράτη όπως το Ιράν. Τι πιστεύεις γι’ αυτήν τη διπλή προσέγγιση;
Απάντηση: Από πολύ νωρίς, η πολιτική των ΗΠΑ αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν διπρόσωπη και εξυπηρετούσε αποκλειστικά τα συμφέροντά τους. Στο όνομα της δημοκρατίας και του διαφωτισμού οι ΗΠΑ εξολόθρευσαν εκατομμύρια αυτόχθονες αμερικανούς. Η αμερικανική κυβέρνηση έσπασε σχεδόν κάθε συνθήκη που υπέγραψε με τους αυτόχθονες λαούς, μια θλιβερή ιστορία γνωστή ως «η γραμμή των σπασμένων συνθηκών». Θα μπορούσε να ήταν για γέλια, όμως είναι τόσο θλιβερό το γεγονός ότι μια χώρα που βασίστηκε στη δουλεία και τη δολοφονία εκατομμυρίων Αφρικανών, όπως και στη γενοκτονία των αυτόχθονων αμερικανών, μια χώρα που σκότωσε τουλάχιστον τρία εκατομμύρια Κορεάτες και πάνω από δύο εκατομμύρια Ινδοκινέζους, μια χώρα που σήμερα μακελεύει πολλές χιλιάδες στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν, θέλει να διδάξει τον οποιονδήποτε για τα «ανθρώπινα δικαιώματα». Έπειτα πρόκειται ακριβώς για το γεγονός της αυτοϊκανοποιούμενης πίστης στην αμερικανική ελευθερία και ανωτερότητα, το οποίο βρίσκεται πίσω από τη συνεχιζόμενη γενοκτονία. Ο πρόεδρος Τζίμμυ Κάρτερ, στον οποίο μπορούμε να πιστώσουμε τη μοντέρνα εκδοχή περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συνεργάστηκε με τους ινδονήσιους στρατηγούς στην αιματηρή επέμβαση στο Ανατολικό Τιμόρ. Ο Κάρτερ ενέκρινε την καταστολή της εξέγερσης στην Γκουανγκτζού, με κόστος εκατοντάδες ζωές. Χρόνια αργότερα, όταν μπόρεσαν να βρεθούν αποδείξεις για τη στάση του, ένα λαϊκό δικαστήριο έκρινε τον Κάρτερ και 7 ακόμη υψηλόβαθμα αμερικανικά στελέχη ένοχους για «εγκλήματα εναντίον της ανθρωπότητας και για την παραβίαση των πολιτικών δικαιωμάτων των κατοίκων της Γκουανγκτζού». Πέντε μήνες αργότερα, δόθηκε στον Κάρτερ το βραβείο Νομπέλ της ειρήνης. Η υποκρισία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο Ομπάμα διεύρυνε τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και τον επέκτεινε στο Πακιστάν, όμως και αυτός πήρε το βραβείο Νομπέλ της ειρήνης. Πρέπει να ξαφνιαζόμαστε που ένα βραβείο το οποίο πήρε το όνομά του από τον εφευρέτη του δυναμίτη δίνει διεθνή νομιμοποίηση στον δυτικό ιμπεριαλισμό και επιθετικότητα;
Ερώτηση: Και τώρα η τελευταία μου ερώτηση: Τι προβλέπεις για το μέλλον των αραβικών χωρών οι οποίες δέχονται τα κύματα της λαϊκής εξέγερσης τις τελευταίες εβδομάδες; Θα ικανοποιήσουν τελικά τα αυταρχικά καθεστώτα του Περσικού Κόλπου τα αιτήματα των διαμαρτυρόμενων εξεγερμένων;
Απάντηση: Δυστυχώς, η πρόγνωσή μου είναι ότι η περιφέρεια θα συνεχίζει να υποφέρει από τις διεφθαρμένες ελίτ, όμως από την άλλη πλευρά οι σημερινοί κυρίαρχοι θα επιτρέψουν την εμφάνιση κάποιων οικονομικών καινοτομιών και την ύπαρξη για τον λαό ενός ευρύτερου φάσματος πολιτικών ελευθεριών. Με έναν πληθυσμό 90 εκατομμυρίων ανθρώπων, η Αίγυπτος τα τελευταία χρόνια μόλις και παρήγαγε αυτά που παράγει η Κόστα Ρίκα με έναν πληθυσμό 900.000 ανθρώπων. Μιλώντας από ιστορική άποψη, οι εξεγέρσεις άνοιξαν το δρόμο σε κάποιας μορφής οικονομική ανάπτυξη, όπως εύκολα μπορούμε να διαπιστώσουμε από το φαινόμενο της δικτυακής έκρηξης στις ΗΠΑ μετά τη δεκαετία του ’60 ή με τη συνεχιζόμενη οικονομική μεγέθυνση στην Ανατολική Ασία μετά το κύμα των λαϊκών κινημάτων στις χώρες εκείνης της περιοχής. Υποψιάζομαι ότι μια ουσιαστική δημοκρατία στον αραβικό κόσμο (άλλωστε πρακτικά και πουθενά αλλού στον κόσμο) δεν είναι στο πρόγραμμα, τουλάχιστον προς το παρόν. Μπορεί να επιτραπεί η διεξαγωγή εκλογών, αλλά, όπως στις ΗΠΑ, οι υποψήφιοι θα μεταφέρουν απλώς τις απόψεις των κυρίαρχων κομμάτων και δεν θα είναι φορείς οποιασδήποτε σημαντικής εναλλακτικής πρότασης. Θα συνεχιστεί η σπατάλη των στρατιωτικών δαπανών, με αποτέλεσμα τεράστια απώλεια πόρων. Τα στρατιωτικοποιημένα έθνη-κράτη, εξοπλισμένα με όπλα μαζικής καταστροφής, μολονότι σε μεγάλο βαθμό θεωρούνται ιστορικοί αναχρονισμοί, θα συνεχίσουν να επικρατούν. Τα όνειρα των καθημερινών ανθρώπων για έναν ειρηνικό κόσμο δείχνουν μια σοφία που ξεπερνά κατά πολύ την ικανότητα σκέψης των επικυρίαρχων, όμως η αντίφαση που προκύπτει απαιτεί μια προσπάθεια συγχρονισμένη σε παγκόσμιο επίπεδο, προκειμένου να υπάρξει μια πραγματική αλλαγή. Κατά τη γνώμη μου, ο συγχρονισμός των εξεγέρσεων και της κατάληψης δημόσιων χώρων που ξεκίνησε το 1968, συνεχίζει να διευρύνει τον κύκλο του. Πέρα από την ανατροπή του κομμουνισμού στην Ανατολική Ευρώπη και τη Σοβιετική Ένωση, βλέπουμε ένα κύμα εξεγέρσεων που είχε ως αφετηρία την Γκουανγκτζού και διάρκεια έξι χρόνων (από το 1986 μέχρι το 1992), φτάνοντας διαδοχικά στις Φιλιππίνες, τη Βιρμανία, το Θιβέτ, την Κίνα, την Ταϊβάν, το Μπανγκλαντές, το Νεπάλ και την Ταϊλάνδη. Αυτή η πιο πρόσφατη εμφάνιση της επίδρασης του έρωτα στον αραβικό κόσμο δείχνει ότι τα λαϊκά κινήματα αρθρώνονται σε μια ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα, προς μια παγκόσμια εξέγερση που μπορεί τελικά να οδηγήσει στο τέλος του σκανδαλώδους ελέγχου του συλλογικού πλούτου της ανθρωπότητας από λίγους εκατοντάδες δισεκατομμυριούχους, τεράστιες διεθνικές επιχειρήσεις διεφθαρμένων επιχειρηματιών και έθνη-κράτη κατευθυνόμενα από τρελαμένους ηγέτες, τυφλωμένους από τις προσωπικές τους φιλοδοξίες.

Στα ελληνικά εκτός από το βιβλίο Η Ανατροπή της Πολιτικής από τις εκδόσεις Ελευθεριακή Κουλτούρα, κυκλοφορεί και το κείμενο του Τζωρτζ Κατσιαφίκα Η επίδραση του Έρωτα από το εκδοτικό εγχείρημα Αυτονοmedia/Sciolti.