Για τους νέους - Giorgio Agamben

Δεν ξέρω αν έχει νόημα το να πιστεύουμε ότι μπορούμε να απευθυνθούμε στους «νέους». Είναι σαφές ότι νεότητα και γηρατειά συμβιώνουν εφόσον είναι ζωντανός και τον κουβαλάμε μέσα μας ανά πάσα στιγμή εκείνος ο νέος που υπήρξαμε κάποτε, έτσι όπως ο ίδιος νέος προεικόνιζε,  διαυγώς και αναντιρρήτως, τα γηρατειά του. Είναι ακριβώς αυτή η συγχρονικότητα των εποχών και των ηλικιών που πάει να χαθεί, έτσι ώστε σήμερα οι νέοι να γίνονται γέροι προκαταβολικά και οι γέροι να πιστεύουν ότι είναι νέοι έξω από τον χρόνο.

Γι’ αυτό δεν βρίσκω άλλα λόγια για να απευθυνθώ στους νέους πέρα από εκείνα που στις 23 Αυγούστου 1914 μια κοπέλα εικοσιδύο ετών, η Κάρλα Σέλιγκσον, έγραψε στον Βάλτερ Μπένγιαμιν λίγες μέρες αφότου η αδελφή της Ρίκα είχε αυτοκτονήσει μαζί με τον αγαπημένο της, τον δεκαεννιάχρονο ποιητή Κρίστοφ Φρίντριχ Χάινλε. Οι δύο νέοι αποφάσισαν να αυτοκτονήσουν αμέσως μόλις πληροφορήθηκαν το ξέσπασμα του Παγκοσμίου Πολέμου. Θα ήθελα οι νέοι να σκεφτούν γι’ αυτή την απόφαση σήμερα, που ο λόγος για τον πυρηνικό πόλεμο έχει γίνει κάτι σαν καθημερινό κουτσομπολιό. Όμως θα ήθελα, προπάντων, στα λόγια της Κάρλα Σέλιγκσον να ακούσουν να αντηχεί εκείνος «ο θρήνος για τα χαμένα μεγαλεία», που σύμφωνα με τον Μπένγιαμιν είναι η γλώσσα της νεότητας. «Υπάρχουν μόνο δύο ηλικίες», έγραψε η Κάρλα Σέλιγκσον, «η νεότητα και ο θάνατος». Είναι αυτή η ακέραια γνώση της σοβαρότητας της κατάστασής μας που θα ήθελα να θυμίσω σε όποιον πιστεύει ότι είναι νέος. Μετέφρασα το σύντομο κείμενο κατά κυριολεξία, προσπαθώντας να διατηρήσω τη στυφότητά του.

 

«Η αυτοκτονία.

Ο θάνατος παίρνει μορφή και έχει μια μορφή, το να πεθαίνεις είναι μονάχα το τέλος της ζωής, της απώλειας, της φθοράς. Υπάρχει στον θάνατο μια σχέση του θνήσκοντος με τον κόσμο, από την οποία κανείς από τους δύο δεν μπορεί ποτέ να ξεφύγει. Όποιος πεθαίνει τον θάνατο, φτάνει στην κατάσταση ενός κόσμου που δύει. Αυτό συμβαίνει σε μια μεγάλη δύναμη στον κόσμο, που είναι το να δίνεσαι απολύτως σε αυτόν που σε αγαπάει. Αυτός ο θάνατος μορφοποιείται απλόχερα, γεννά την αιωνιότητα μέσω της πανταχού παρουσίας του αγαπημένου. Ο νεανικός θάνατος είναι αγνός, εφόσον γίνεται το νεκροκρέβατο του κόσμου και οικειοποιείται πλήρως τα σώματα των πραγμάτων. Σε έναν τέτοιο θάνατο γεννιέται ένας νέος κόσμος, στον οποίο μόνο η ύλη πεθαίνει. Το πέρασμα στον θάνατο είναι μια απάρνηση της πράξης ή της δράσης. Σπανίως κάτι τέτοιο πετυχαίνει στον νέο, σχεδόν ποτέ στον γέρο. Δεν έχει ηλικία εκείνος που πεθαίνει όταν έχει έρθει η ώρα του και μόνο στη νεότητα ανοίγεται ελεύθερο το πέρασμα. Υπάρχουν μόνο δύο ηλικίες: η νεότητα και ο θάνατος. Γειτνιάζουν μεταξύ τους, με τον θάνατο του αδελφού να χαρίζει στον νέο τον πλούτο που ανήκει στον αθάνατο. Έτσι ο αδελφός του είναι αθάνατος. Ο καθένας προσεγγίζει την αλυσίδα του θανάτου».

 

7 Νοέμβρη 2022

 

Αλιευθέν από τη στήλη που διατηρεί στον δικτυακό τόπο των εκδόσεων Quodlibet ο Τζόρτζο Αγκάμπεν.

 

υ.γ. Η φωτογραφία που συνοδεύει το άρθρο του Αγκάμπεν τραβήχτηκε τη 17^η Νοέμβρη του 1980, όταν ο «χώρος» και οι «προβοκάτορές» του προσπάθησαν να μπουν στο Πολυτεχνείο την επόμενη μέρα της αιματηρής πορείας με τις δολοφονίες από την αστυνομία των Κουμή-Κανελλοπούλου και τον τραυματισμό από σφαίρες αστυνομικών δύο άλλων διαδηλωτών. Αυτή τη φορά, και δεν θα ήταν η τελευταία, απέναντί τους ήταν τα ΚΝΑΤ, που είχαν αναλάβει επαξίως τον ρόλο της αστυνομίας. Εκείνη την ημέρα έδωσα όρκο (τον οποίο τηρώ απαρεγκλίτως εδώ και 42 συναπτά έτη) στα κάγκελα της Στουρνάρη να μην συμμετάσχω ποτέ ξανά στην ετήσια πορεία εορτασμού του Πολυτεχνείου, όντας αφενός η μεγαλύτερη παγίδα που μπορεί να πέσει το μητροπολιτικό προλεταριάτο στην κάθοδό του στους δρόμους της Αθήνας και αφετέρου γιατί ποτέ δεν πίστεψα ότι για τα δεινά των Ελλήνων υποταγμένων ευθύνονται κυρίως οι Αμερικανοί. Και κάτι τελευταίο. Ποτέ δεν θα ξεχάσω τις δακρυσμένες από τα δακρυγόνα φάτσες του Κουτσούμπα και του Παφίλη, που κατέβαιναν αλά μπρατσέτα το πεζοδρόμιο της Πανεπιστημίου στις 17 Νοέμβρη 2020, όταν η δεξιά τους κατέστησε σαφές ότι αν και τόσα χρόνια κάνουν τη βρώμικη δουλειά στο πεδίο του κοινωνικού ανταγωνισμού, αυτό δεν σημαίνει ότι μπορούν και να «παρεκτρέπονται».