Τον Σάντε Νοταρνικόλα τον γνώρισα στην Μπολώνια το 1995.
Ήμουν τότε φιλοξενούμενος του Αχιλλέα Καλαμάρα (αγαπητού φίλου και εξαίρετου
μεταφραστή του Νάνι Μπαλεστρίνι), κι ένα βράδυ ο Αχιλλέας μου πρότεινε να πάμε
σ’ ένα κινηματικό στέκι, το μπαρ «Πατσάνκα», που το είχε ένας σύντροφος ο
οποίος μόλις είχε βγει από τη φυλακή. Εκεί με έκπληξη έμαθα ότι επρόκειτο για
τον «μυθικό» Σάντε Νοταρνικόλα, που στην Ελλάδα τον είχαμε γνωρίσει από το
βιβλίο του Η αδύνατη απόδραση.
Πιάσαμε την κουβέντα και του είπα πως τον ήξερα τόσο από τη συγκεκριμένη έκδοση
όσο και από τη γενικότερη ιστορία του στο ανταγωνιστικό κίνημα της γενέθλιας
χώρας του. Ο Σάντε δεν ήξερε ότι το βιβλίο του είχε εκδοθεί στα ελληνικά (δείγμα
της ποιότητας του Έλληνα εκδότη του) και του υποσχέθηκα ότι μόλις επέστρεφα
στην Ελλάδα θα φρόντιζα να του σταλούν μερικά αντίτυπα. Πράγμα που έγινε. Στη
συνέχεια, όποτε επισκεπτόμουν την Μπολώνια δεν παρέλειπα να πάω στο νέο μπαρ
που είχε ανοίξει ο Σάντε, το Μουτένιε, στο ιστορικό κέντρο της πόλης, στη βία ντελ
Πρατέλο 44. Εκεί γνώρισα άλλες ιστορικές μορφές του ιταλικού ανταγωνιστικού
κινήματος αλλά, μέσω του Σάντε, και κάποια πρώην μέλη ένοπλων οργανώσεων της
δεκαετίας του ’70. Ο Σάντε κάποια στιγμή με είχε ρωτήσει γιατί ενδιαφερόμουν να
γνωρίσω και να κουβεντιάσω, όντας αναρχικός, με «σταλινικούς» σαν κι αυτόν και
τους φίλους του, κι εγώ του είχα απαντήσει ότι η έμφυτη περιέργειά μου δεν μου
επέτρεπε να μην αδράξω την ευκαιρία να συναντήσω ανθρώπους, που παρά τις
πολιτικές και θεωρητικές διαφορές μας, ήταν αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας της
«άλλης» Ιταλίας. Πρέπει επίσης να πω ότι ο Σάντε ασχολούνταν με το ποδόσφαιρο
και μάλιστα ήταν οπαδός της Γιουβέντους των Ανιέλι! Ένα βράδυ, αυτός και η τότε
συντρόφισσα του Σεβερίνα, μας είχαν καλέσει, εμένα και τη συνεκδότρια του
περιοδικού Αυτονοmediα
Μαρλέν Λογοθέτη, να φάμε στο σπίτι τους. Επ’ ευκαιρία θα βλέπαμε και ένα ματς
για το Τσάμπιονς Λιγκ μεταξύ Γιουβέντους και Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Η
Γιουβέντους δεν πήγαινε τότε καλά στο ιταλικό πρωτάθλημα και ο Σάντε στην
παρατήρησή μου ότι η Γιουβέντους δεν είχε φροντίσει να κάνει καλές μετεγγραφές
το προηγούμενο καλοκαίρι, είχε απαντήσει ότι η Γιουβέντους πάντοτε κάνει τις
καλύτερες μετεγγραφές, δηλαδή τους διαιτητές! Πάντως και το συγκεκριμένο
παιχνίδι το έχασε με 3-2 η Γιουβέντους, αν και είχε προηγηθεί με 2-0, προς
μεγάλη απογοήτευση του Σάντε. Ήταν η μακρινή τώρα πια άνοιξη του 1999 και μόλις
είχαμε εκδώσει το βιβλίο του Σάντε Ενδιαφέρον
Υλικό στις εκδόσεις για μια Ελευθεριακή Κουλτούρα (που είχαμε τυπώσει με
τον δάσκαλό μου στις γραφικές τέχνες Άρη Στεργίου, από τον οποίο επίσης
ορφάνεψα το 2017). Συνεχίσαμε να έχουμε επαφή μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του
2000 και μετά χαθήκαμε, αφού κι εγώ δεν ξαναεπισκέφτηκα την Μπολώνια. Νέα του
μάθαινα από τον Αχιλλέα, ο οποίος, δυστυχώς, με ενημέρωσε και για τον θάνατό
του, χθες 22 του Μάρτη. Ευγενέστατος, αεικίνητος, πάντοτε χαμογελαστός και
δίπλα στις συντρόφισσες και τους συντρόφους του, ένας άνθρωπος που τίμησε την έννοια
άνθρωπος. Δεν θα τον ξεχάσουμε ποτέ, ciao
Sante, un abbraccio…
Παναγιώτης Καλαμαράς 23/3/2021
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου