H Θεία ΒΜΧΡΦAΜ συναντά την Wendy O’ Williams –– Συνεχίζοντας την
αφήγηση – Ένα ρέκβιεμ για δυο γυναίκες που χάθηκαν
H θεία ΒΜΧΡΦAΜ βρίσκεται ενώπιον της Εύας, ή την παραμονή της καταστροφής
Κεφάλαιο 1ο
Το έργο ξεκίνησε με την προσπάθεια διαχείρισης μιας
ανθρώπινης απώλειας… ίσως και πολλών από την άλλη. Ανθρώπων, ζώων, ζωών γενικά.
Μέσα στο υπαρξιακό κενό, όπως συνηθίζουμε να λέμε. Και φυσικά, με μια
προσπάθεια να θυμόμαστε. Να θυμόμαστε αυτές κι εκείνους γενικά, που πέρασαν από
αυτή τη ζωή και μετά ταξίδεψαν για κάπου αλλού, ένας θεός, ή και μία θεά ξέρει
για που. Και το γεγονός είναι ότι οι τέχνες πάντα βοηθούν εμάς τους ανθρώπους. Και γνωρίζοντας ότι ο
ανθρώπινος χρόνος είναι σχετικά λίγος πάνω στον πλανήτη, και δυστυχώς δεν
επαναλαμβάνεται, πολλές και πολλοί από εμάς έχουμε την τάση, με νέες πράξεις να
προσπαθούμε να «διορθώσουμε» τα κακώς κείμενα του παρελθόντος. Αν όχι να τα
«διορθώσουμε», να διεκδικήσουμε από την πραγματικότητα μια ελάχιστη «αποζημίωση»
για το κακό που έγινε. «Να μην επαναλάβουμε τα λάθη της προηγούμενης γενιάς,
των παλιών γυναικών της μικροαστικής (και όχι μόνο) τάξης, να κάνουμε την
εξέγερσή μας». Με μια τέτοια διάθεση λοιπόν έγινε αυτό το «έργο». Αποκατάσταση
ενός συναισθήματος, μιας ιδέας και η δική μας συμμετοχή στο αιώνιο και το
άφθαρτο. Μια προσπάθεια αλλαγής της αφήγησης δυο ζωών. Φαινομενικά. Διότι αυτό
κάνει η τέχνη, δημιουργεί ψευδαισθήσεις. Από την άλλη όμως επηρεάζει τις
συνειδήσεις όσων την γεύονται. Αν είχα λοιπόν έναν κοσμικό ρόλο θα ήθελα να
ήμουν «Η Επιδιορθώτρια του Χρόνου και των Πραγμάτων».
Και τί μας κάνει να θυμόμαστε (τις πιο πολλές φορές με
πόνο), τί ενεργοποιεί την μνήμη, εκτός από ξεθωριασμένες φωτογραφίες; Όσον
αφορά τη θεία τα αντικείμενα που έμειναν πίσω. Η θεία έφυγε από τη ζωή, αλλά η
τσάντα της με τα γυαλιά της το σουτιέν της και τη στέκα της έμειναν εκεί να την
περιμένουν να τα ξαναβάλει. Το ίδιο και τα 50 ζευγάρια υποδήματα, γοβάκια και
παντοφλάκια… καθώς και οι ηλεκτρικές συσκευές που την βοηθούσαν να έχει ένα
«καλύτερο βιοτικό επίπεδο»…
Κεφάλαιο 2ο…
Ακόμα κι αν την κάνουμε, ή την κάναμε την εξέγερσή
μας, η βιολογία δεν μας αφήνει να αλλάξουμε και πολύ τη φάση μας όταν αρχίσουμε
να γινόμαστε «θείτσες». Φυσικά και αναφέρομαι σε στερεότυπα μια πατριαρχικής,
συντηρητικής και σχολαστικής κοινωνίας. Μήπως και ολόκληρου του δυτικού
πολιτισμού; Αναρωτιέμαι συνεχώς! Ακόμη λοιπόν κι αν περάσουμε, ή περνάμε την
φάση της «Θείας» και γίνουμε κάποια στιγμή η θεία Β, η θεία Χ, η θεία Α, η θεία
Μ και ούτω καθ’ εξής, ακόμη και τότε, ωραία θα είναι να έχουμε αγαπήσει τη φύση
μας. Η φύση μας είναι ζωντανή! Είναι ακόμα επιθυμητική, λιβιδινική, σωματική,
ζωντανή. Άσχετα αν το είθισται «θάβει» τις θείτσες μέσα στην εστία ενός
λιγότερο, ή περισσότερο μικροαστικού «Κουκλόσπιτου».
Γι αυτό λοιπόν γίνεται αυτό εδώ τώρα! Και ο νοών
νοείτω!
Κεφάλαιο 3ο
Κεφάλαιο 4ο
Τι κοινό μπορεί να έχει, λοιπόν, η Θεία ΒΜΧΡΦAΜ με την Wendy Ο’ Williams; Δύο σίγουρα: είναι
και οι δύο νεκρές γυναίκες που απεχθάνονταν πολλά στον περίγυρό τους, μα
αγαπούσαν και φρόντιζαν πολύ τους δικούς τους ανθρώπους ή/και τα ζώα, τον
πλανήτη. Και σίγουρα δεν έζησαν όλη τους τη ζωή περιμένοντας τον θάνατο. Αλλά
και οι δύο έζησαν σε μια κατάσταση αναμονής προς μιαν άλλη επίγεια ζωή, και ενώ
η καθεμιά την αναζήτησε με τον δικό της μοναδικό τρόπο, μάλλον δεν την βρήκαν.
Δεν εξέλιξαν όπως θα ήθελαν την προσωπική τους αφήγηση. Η Θεία ΒΜΧΡΦAΜ δεν το έκανε σίγουρα,
αν και κάποια στιγμή προσπάθησε να το σκάσει από την παραδοσιακή οικογένεια,
έως τη στιγμή που την γύρισαν με το ζόρι πίσω… Και μετά τί; Έζησε μια ωραία
ήρεμη ζωή... Παρέμεινε κλεισμένη μέσα στην θαλπωρή της κουζίνας του
«κουκλόσπιτού» της, απόλυτα εξαρτημένη από ένα απόντα-παρόντα σύζυγο και
παιδιά, χωρίς προσωπικό εισόδημα, με πολύ ασθενές σώμα, ελπίζοντας όλη της την
ζωή ότι θα την άλλαζε, ότι θα κατάφερνε να χειραφετηθεί, ώσπου έσβησε αργά, όχι
πολύ μεγάλη. Ενώ, η Wendy έκανε ακριβώς
το αντίθετο, απόλυτα απελευθερωμένη και χειραφετημένη αλλά και τελείως
«τρελαμένη», μια αμερικάνα πανκ-μέταλ-ρόκερ περσόνα, της δεκαετίας των 80ς-90ς.
Έκανε απολύτως ότι μπορούσε για να σπάσει τα στερεοτυπικά ταμπού που «σκότωσαν»
και σκοτώνουν καθημερινά την Γυναίκα και την γυναικεία φύση, ακόμη και αυτήν
την στιγμή, μέχρι το σημείο που δεν άντεξε την απλή καθημερινή ζωή και βρήκε
σωστό, στα 48 της, να βάλει μια σακούλα στο κεφάλι της, και ταΐζοντας
σκιουράκια στο κοντινό της δάσος, να τινάξει τα μυαλά της μ’ ένα όπλο.
Μπορούμε να βρούμε όλες τις αντιδιαμετρικές διαφορές
μεταξύ τους. Σίγουρα, όμως, παραμένουν δύο νεκρές γυναίκες. Τί θα συνέβαινε αν
αυτές οι δύο περνούσαν χρόνο μαζί; Ποια θα ήταν η στιχομυθία τους;
Κεφάλαιο 5ο
Η δράση που σχεδίασα για το project Woman Case είναι ένα «αφελές» εικαστικό σκηνοθέτημα. Είναι μια
επιτελεστική πράξη πάνω σε έναν φανταστικό διάλογο, ανάμεσα σε δύο νεκρές
γυναίκες. Ένας διάλογος ανάμεσα σε ένα πριν και ένα μετά, φτιάχνοντας έναν
μεταβατικό χώρο «λεκτικού παιχνιδιού» και αντικειμένων, μια χωρική και ηχητική
εγκατάσταση. Ίσως ένα καθαρτήριο; Αναζητώντας το εδώ-και-τώρα, ανάμεσα στο
ιδιωτικό και στο δημόσιο, στο μέσα και στο έξω, στο φαινόμενο και στο
γίγνεσθαι, το έργο αυτό έρχεται να επανενεργοποιήσει, να φωτίσει και
ίσως να αλλάξει την αφήγηση της ζωής αυτών των δυο
νεκρών γυναικών (ή/και όσων γυναικών μπορέσουν να αλλάξουν σημείο εστίασης). Όλα
αυτά γίνονται μέσα από τον λόγο των δύο γυναικών, εκείνον που άφησαν και δεν
άφησαν, αλλά κι εκείνο το λόγο που φανταζόμαστε ότι θα μπορούσαν, και μπορούν
να έχουν στην φανταστική μου ιστορία.
Αυτός ο διάλογος, ίσως μας βοηθήσει να καταλάβουμε
κάποια κομβικά τραύματα που οδηγούν τον γυναικείο πληθυσμό εδώ και τόσους
αιώνες στη δυστυχία της καταπίεσης, της απαξίωσης και της λησμονιάς της
πραγματικής άγριας φύσης του ανθρώπου. Η ντροπή, τα ταμπού, ο διαχωρισμός, το
δέντρο της γνώσης, το πέπλο της παρθενίας, το τραύμα, και πολλά άλλα.
Κεφάλαιο 6ο
Όλο το εγχείρημα αναδεικνύει αντιθέσεις. Μέσα από αυτό
δεν θέλησα, προφανώς, να κατασκευάσω απλώς ένα καλλιτεχνικό έργο πάνω στην
γυναικεία γραφή, αλλά και να αποδείξω ότι μέσα από το ίδιο το έργο
δημιουργείται ένας μεταβατικός χώρος, ένα πέρασμα. Ένα πέρασμα από το μέσα στο
έξω, από το ιδιωτικό στο δημόσιο, από την απόλυτη ησυχία της γυναίκας που στοχάζεται,
στη φασαρία του κόσμου, στη δράση της γυναίκας που αναλαμβάνει. Ένα πέρασμα που
οδηγεί από την υποταγμένη και δέσμια ζωή που δεν έχει ομολογηθεί σε κανένα,
στην ώθηση για εξέγερση και για απελευθέρωση. Μια καθημερινή γυναίκα που με το
ζόρι έβγαλε το σχολείο και που δεν άφησε πίσω της καμιά απόδειξη σκέψης,
έρχεται σε διάλογο με μια γυναίκα-δαίμονα. Και οι δύο γυναίκες ήταν χαμογελαστές
μέδουσες, δύο μητιοέσσες*(γεμάτες με το πνεύμα της πρακτικής γνώσης), μέδουσες
που μας χαμογελάν εδώ με σημασία, δείχνοντας μας τους κυνόδοντές τους μέσα από
τον λόγο τους. Εδώ η αναλογία μεταξύ τους είναι προφανής. Και το παράδειγμά
τους επίσης. Η πραγματική γραφή τους βέβαια είτε δεν υπάρχει, είτε είναι
απλοϊκή. Με έναυσμα την Hélène Cixous, έρχομαι να «δανειστώ» τα πραγματικά ίχνη των
δύο γυναικών και να φτιάξω ένα δικό μου φανταστικό
«τεκμήριο-διάλογο» που διαδραματίζεται μεταξύ τους, φτιάχνοντας κ αυτόν τον
μεταβατικό χώρο-καθαρτήριο, στον υπόγειο χώρο της έκθεσης. Εκεί μέσα
προσπαθούμε να «ξεπλύνουμε τους φόβους, θα διακρίνουμε τις μορφές από το
σκιώδες ημίφως και θα τις φωτίσουμε με φως ηλεκτρικό». Θα δούμε τι ήθελαν
τελικά να πουν και να κάνουν. Η Wendy λέει: είναι η ζωή μου και θα κάνω αυτό που μ’ ευχαριστεί, και δεν σας
πέφτει λόγος! Θα γκρεμίσω το μικροαστικό σπίτι, θα σπάσω τη TV με μια
βαριοπούλα, θα βάλω εκρηκτικά στο αυτοκίνητο… θα μας απελευθερώσω από αυτήν την
εικόνα που μας έχουν εγκλωβίσει.* (Πράξεις
που διαδραματίστηκαν στις ζωντανές της παραστάσεις και στα βιντεοκλίπ της.)
-Θεία ΒΧΡΜΦΑΜ: Wendy οι στίχοι σου είναι πολύ απλοϊκοί και λίγο «trashy»…
-Wendy: Θεία ΒΧΡΜΦΑΜ, όλη σου η ζωή είναι σίγουρα πολύ πιο απλοϊκή από τη δική
μου. Αγριεύω! [I’ m going wild]* (τίτλος μουσικού κομματιού)
-Θεία ΒΧΡΜΦΑΜ: Καταστρέφει το σπίτι…*(σκηνή από βιντεοκλίπ των Plasmatics)
-Wendy: Wendy O’ Rules! Posers fuck off! Butcher Baby they're Gonna Put You Away! *(τίτλος
μουσικού κομματιού)
Για τη δράση
χρησιμοποίησα: φωτογραφικό και βιντεοσκοπημένο αρχειακό υλικό, καθώς και στίχους
από τραγούδια και συνεντεύξεις της Wendy O’ Williams (Chainshows, Shotguns and Rock’n’Roll), αποσπάσματα από τα κείμενα της Hélène Cixous (Το γέλιο της Μέδουσσας) και
της Toni Morisson (βιβλίο Η διεκδίκηση της Barbie, συνέντευξη στην Anne Koennen 1980); κομμάτια από ηλεκτρικές συσκευές (τηλεόραση,
ποδόλουτρο για πεντικιούρ, ηλεκτρική βούρτσα για μπούκλες, ηλ. Σκούπα,
μασαζομηχανή), καθρέπτη, γυναικείες τσάντες, 50 ζευγάρια υποδήματα, κούκλα
θεάτρου σε φυσικό μέγεθος, γυναικεία ρούχα, 10 κιλά αλάτι (για την συντήρηση), 6 αυγά βραστά (για την αναπαραγωγή του όφεως), κ.άλ.
Βιβλιογραφία: Το
γέλιο της Μέδουσσας, της Hélène Cixous, εκδόσεις Τοποβόρος / Η Διεκδίκηση της
Barbie-Δοκίμια για Γυναικεία
Γραφή, συλλογικό, σε επιμέλεια Χριστιάνας Λαμπρινίδη, εκδόσεις Κοχλίας / Η λευκή Θεά, του Robert Graves, εκδόσεις Κάκτος /
Οι Πηγές του Νείλου, έρευνα για την καταγωγή της πατριαρχίας, της Rossella Di Leo, εκδόσεις Ελευθεριακή Κουλτούρα / Women in Rock, συλλογικό, σε επιμέλεια Barbara O’ Dair, εκδόσεις Οξύ.
Σύνδεσμοι: https://plasmatics-com.3dcartstores.com/ https://en.wikipedia.org/wiki/Plasmatics
/ https://open.spotify.com/artist/4kf4d3tN0MZGpEP6BacY8j
/ https://www.discogs.com/artist/294222-Plasmatics-2
/ https://underground-england.com/the-plasmatic/
Παραλειπόμενες σημειώσεις:
Η Μενεστρέλα (αοιδός, ή ραψωδός), η γραφή, η αρχή της
αφήγησης, το γέλιο, το τέρας, η ντροπή, η Νιόβη, ο διαχωρισμός, το δέντρο της
γνώσης, το πέπλο, τα ταμπού, οι απαγορεύσεις, η φιδίσια γυναίκα. Ο κώδικας
ευγένειας, η επιδιόρθωση των υποκειμένων από αντικείμενα μετάβασης σε
υποκείμενα, η κούκλα.
Αφήγηση-Απόγνωση-Μοναξιά / Συντήρηση-Παλιές δομές / Το
κουκλόσπιτο
Τοτέμ από συσκευές / Περιήγηση σε γνωστά μέρη που αλλάζουν /
Η Κυνηγός
Playlist με μουσικά κομμάτια που αλλάζουν / Το σερνόμενο
πτώμα
Αξιακό δέντρο, ή δίπολο; Αρρενωπότητα-θηλύκοτητα γυναικεία
γραφή-ανδρική γραφή, ντροπή=κάλυψη-αποκάλυψη, ξεντόπιασμα-θάρρος απόκτησης
σταθερής θέσης στον τόπο-νεφέλωμα.
Παρθένος=προστασία / Παιδί=ασπίδα=τρόμος / Αθηνά+Τυφώνας /
Wendy O’ Williams
Η έλλειψη ενσυναισθητικής πολιτικής «τυφλώνει». Η
ενσυναισθητική αναγνώριση της αντίθεσης, μας βάζει στην θέση να την
ονοματίσουμε. Μια προφορική εκφορά αναγνώρισης αυτής της αντίθεσης, έχει ως
λόγο την πραγματολογική ακριβή θέση του υποκειμένου που την ονοματίζει. Η θέση
αυτή βρίσκεται σ’ έναν κοινωνικό και συνάμα ιδιωτικό, μη φαντασιακό τόπο. Εκεί
δηλαδή που μπορεί κάποια να δει από τα ψηλά της σπείρας, να εποπτεύσει την θέση
της σε σχέση με τον τόπο εξέλιξης των δρώμενων της ζωής. Από εκεί ψηλά μπορούμε
να διακρίνουμε τις εμπλεκόμενες μορφές που σχηματίζονται στο νου του
υποκειμένου. Η εκφορά του λόγου που έχει πια σηματοδοτηθεί στην κοιλιά, βγαίνει
από το διάφραγμα δυνατά!
Το έργο "H Θεία ΒΜΧΡΦAΜ συναντά την Wendy O’ Williams
–– Συνεχίζοντας την αφήγηση – Ένα ρέκβιεμ για δυο γυναίκες που χάθηκαν - H θεία
ΒΜΧΡΦAΜ βρίσκεται ενώπιον της Εύας, ή την παραμονή της καταστροφής", είναι
συγχρόνως, ένα εικαστικά σκηνοθετημένο αφήγημα, μια παραστατική δράση, ή και
μια επιτελεστική διάλεξη, η οποία εμπεριέχει χωρική και ηχητική εγκατάσταση,
αντικείμενα, κείμενα και στίχους, μουσική και αρχειακό υλικό, μετά από
εικαστική έρευνα. Παρουσιάστηκε στις 26 Ιουνίου στον χώρο της ΑΣΚΤ, Circuits
and Currents, στα Εξάρχεια στην Αθήνα, ανάμεσα σε 10 ακόμη τέτοιες δράσεις,
μέσα στο πλαίσιο της έκθεσης/συμβάντος/εργαστηρίου Woman Case, σε διοργάνωση
και επιμέλεια της Ελένης Τζιρτζιλάκη.
Υ.γ. (του Παναγιώτη Καλαμαρά) Η μητέρα μου, Αγγελική Μακαρόνα-Καλαμαρά έφυγε από αυτόν τον κόσμο στις 7/7/2017 σε ηλικία 90 ετών. Στην πάντοτε ζωντανή ανάμνησή της συμβάλει, με τις ιδιαιτερότητες αλλά και κάποια κοινά που έχουν τα αναφερόμενα πρόσωπα με τη μαμά μου, το παραπάνω έργο της Άννας Τσουλούφη-Λάγιου, η οποία και μόνο που μου δώρισε τον Ερρίκο αξίζει την αιώνια ευγνωμοσύνη μου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου