Υπάρχει ένα δεδομένο σε σχέση με το οποίο δεν πρέπει ποτέ να κουραζόμαστε να σκεφτόμαστε, ότι, δηλαδή, ένας από τους όρους-κλειδιά του πολιτικού μας λεξιλόγιου –η επανάσταση– προέρχεται από την αστρονομία, μέσω του οποίου περιγράφεται η κίνηση ενός πλανήτη που ταξιδεύει ακολουθώντας την τροχιά του. Όμως ένας άλλος όρος ο οποίος, στη γενική τάση που χαρακτηρίζει την εποχή μας να αντικαθίστανται οι πολιτικές κατηγορίες από οικονομικές, έχει πάρει τη θέση της επανάστασης, επίσης προέρχεται από το αστρονομικό λεξικό. Αναφερόμαστε στον όρο «συγκυρία» [congiuntura], στον οποίο έχει ρίξει την προσοχή της μια εμβληματική μελέτη του Davide Stimilli. Αυτός ο όρος, ο οποίος περιγράφει «τη φάση του οικονομικού κύκλου που η οικονομική δραστηριότητα περνά σε μια δεδομένη σύντομη χρονική περίοδο», είναι, στην πραγματικότητα, μια τροποποίηση του όρου «σύνδεση» [congiunzione], που σημαίνει τη σύμπτωση της θέσης των άστρων σε μια δεδομένη στιγμή.
Ο Stimilli παραθέτει ένα απόσπασμα από το δοκίμιο του
Warburg για
την «Αρχαία παγανιστική μαντεία σε κείμενα και εικόνες της εποχής του
Λούθηρου», όπου σύνδεση και επανάσταση συγκλίνουν: «Μόνο μέσα σε μεγάλα
περάσματα του χρόνου, που αποκαλούνται επαναστάσεις, μπορούμε να προσδοκούμε
τέτοιες συνδέσεις. Σε ένα σύστημα προσεκτικά μελετημένο, διακρίνουμε μεγάλες
και μέγιστες συνδέσεις· αυτές οι τελευταίες είναι
οι πιο επικίνδυνες, λόγω της συνάντησης των ανώτερων πλανητών Κρόνου, Δία και
Άρη. Όσες περισσότερες συνδέσεις συμβαίνουν, τόσο πιο τρομακτικό εμφανίζεται το
γεγονός, καθώς ο πλανήτης με τον πιο ισχυρό χαρακτήρα μπορεί να επηρεάζει τον
ασθενέστερο». Και είναι σημαντικό το γεγονός ότι ακριβώς ένας επαναστάτης όπως
ο Auguste Blanqui, απογοητευμένος
από τις προσδοκίες του, κατάφερε να αντιληφθεί, στο τέλος της ζωής του, την
ιστορία των ανθρώπων ως κάτι το οποίο, όπως η κίνηση των άστρων,
επαναλαμβάνεται αενάως, ανεβάζοντας πάντοτε τα ίδια έργα.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα μπροστά στα
μάτια μας είναι ακριβώς ένα φαινόμενο αυτού του είδους, στο οποίο η οικονομική
συγκυρία, εκ φύσεως τυχαία και αυθαίρετη, προσπαθεί να επιβάλλει την τρομακτική
της κυριαρχία σε ολόκληρη την κοινωνική ζωή. Θα ήταν καλό, λοιπόν, να αφήσουμε
να διακοπεί, χωρίς επιφυλάξεις, η σύνδεση ανάμεσα στην πολιτική και τα αστέρια,
όπως και το να διαρρήξουμε τον δεσμό που θέλει να ενώνει το αστρονομικό
πεπρωμένο με την επανάσταση, την αναγκαιότητα με την οικονομική συγκυρία, την
επιστήμη της φύσης με την πολιτική. Η πολιτική δεν είναι εγγεγραμμένη ούτε στην
επουράνια σφαίρα ούτε στους νόμους της οικονομίας: βρίσκεται στα δικά μας
αδύναμα χέρια και στη σαφήνεια με την οποία διαψεύδουμε κάθε πρόθεση να
φυλακιστεί σε συνδέσεις και επαναστάσεις.
15 Γενάρη 2025
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου