Για μια κριτική της βίας - Walter Benjamin

Το 1921 και σε μια Γερμανία που μόλις έχει λήξει η επανάσταση των συμβουλίων, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν ασχολείται με το πάντοτε φλέγον ζήτημα της βίας και διερωτάται κατά πόσο είναι δυνατή μια διάκρισή της σε βία που υποτάσσει και σε βία που απελευθερώνει. Πρόκειται για ένα «αγαπημένο» και τότε (όπως και σήμερα) άκρως επίκαιρο θέμα συζήτησης των αναρχικών ιδεών και πρακτικών και θα πρέπει να επισημανθεί ότι εκείνη την περίοδο της ζωής του ο Μπένγιαμιν δήλωνε αναρχικός (κάτι τέτοιο φαίνεται άλλωστε και από τα γραπτά του, από τις επαφές και τις γενικότερες ενασχολήσεις του). Προλεταριακή γενική απεργία, λοιπόν, εναντίον πολιτικής γενικής απεργίας, μυθική βία εναντίον θεϊκής βίας, δυνατότητα μη βίαιης επίλυσης των διαφορών, κατάσταση εξαίρεσης και να που σήμερα οι σκέψεις του Μπένγιαμιν συνεχίζουν να είναι επίκαιρες. Αυτό άλλωστε φαίνεται και από την παράθεση των εισηγήσεων σχετικά με το κείμενο του Μπένγιαμιν σε μια ημερίδα που έγινε το 2011 στο ιστορικό κατειλημμένο κοινωνικό κέντρο του Μιλάνου Cox 18, αλλά και από ένα μικρό σχόλιο του ίδιου Μπένγιαμιν σχετικά με το ζήτημα της χρήσης βίας (ανέκδοτο στην εποχή του). Έτσι προχωράμε σε μια ακόμη έκδοση του κειμένου του Μπένγιαμιν, ελπίζοντας ότι ο παρών τόμος θα συνεισφέρει γόνιμα σε προσωπικές και συλλογικές διερωτήσεις.■

Για την εθνοκτονία - Pierre Clastres

«Αν ο όρος γενοκτονία αναφέρεται στην ιδέα της «φυλής» και στην πρόθεση εξολόθρευσης μιας φυλετικής μειονότητας, η εθνοκτονία σηματοδοτεί όχι τη φυσική καταστροφή των ανθρώπων (οπότε, σε αυτή την περίπτωση, παραμένουμε σε μια γενοκτονική συνθήκη) αλλά την καταστροφή της κουλτούρας τους. Η εθνοκτονία είναι τότε η συστηματική καταστροφή των τρόπων ζωής και σκέψης ανθρώπων διαφορετικών από εκείνους που ηγούνται αυτής της διαδικασίας καταστροφής. Συμπερασματικά, η γενοκτονία δολοφονεί ανθρώπους σωμα-τικά, ενώ η εθνοκτονία τους σκοτώνει πνευματικά. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει το ζήτημα του θανάτου, αλλά πρόκειται για ένα διαφορετικό θάνατο: η φυσική και άμεση εξολόθρευ-ση δεν είναι το ίδιο με την καταπίεση μιας κουλτούρας , τα αποτελέσματα της οποίας εξαρτώνται από την ικανότητα αντίστασης της καταπιεζόμενης μειονότητας. Το ζήτημα εδώ δεν είναι να διαλέξουμε το λιγότερο κακό: η απάντηση είναι αρκούντως προφανής, η λιγότερη βαρβαρότητα είναι προτιμότερη από τη μεγαλύτερη. Αυτού λεχθέντος, είναι η πραγματική σημασία της εθνοκτονίας αυτό για το οποίο θα συζητήσουμε εδώ».■

Πώς ο ναζισμός εκμηδένισε την ταξική συνείδηση - Gunter Anders

Παρουσιάζουμε εδώ δύο εξαιρετικά κείμενα του γερμανού φιλόσοφου Γκούντερ Άντερς, γραμμένα λίγες μέρες μετά την άνοδο των ναζί στην εξουσία και τη διαφυγή του στο Παρίσι, το 1933. Στο πρώτο από αυτά ο Άντερς υποστηρίζει ότι οι ναζί κατάφεραν, με ένα πολύ καλά αρχιτεκτονημένο σχέδιο, να εκμηδενίσουν σχεδόν κάθε ίχνος ταξικής συνείδησης.
Αυτό το έκαναν, εκτός των άλλων, προσφέροντας μια ομάδα ανθρώπων, τους εβραίους, σαν «θυσιαστικά θύματα» σε εκατομμύρια άνεργους προλετάριους και προλεταριοποιημένους μικροαστούς. Σε σχέση με τους εβραίους, οι προλετάριοι μπορούσαν αφενός να αισθάνονται ανώτεροι και αφετέρου είχαν κάποιους για να κατευθύνουν το μίσος τους. Με άλλα λόγια, κολλώντας στην προλεταριακή τάξη την ετικέτα των άριων, την οποία αρνούνταν στους εβραίους, τους έκαναν σχεδόν ευγενείς. Γι’ αυτόν τον λόγο ο αντισημιτισμός του Χίτλερ δεν είναι απλώς ένα από τα χαρακτηριστικά του εθνικοσοσιαλισμού, αλλά το μέσον για να κερδηθεί η μάχη εναντίον της ταξικής συνείδησης. Στο δεύτερο κείμενο ο Άντερς ο άνεργος, που ορθά ο συγγραφέας αντελήφθη σαν κεντρική φιγούρα της εποχής μας, είναι ένας άνθρωπος «χωρίς κόσμο» και συνεπώς δεν υπάρχει. Έτσι, η ανεργία δεν εξετάζεται σαν ένα απλώς οικονομικό φαινόμενο, αλλά και σαν μια διαδικασία που κόβει τους δεσμούς του ανθρώπου με τον δομημένο κόσμο. Ο άνεργος γίνεται μια «γυμνή ζωή», κι έτσι είναι έτοιμος να ενταχθεί στη μάζα που αποδέχεται τις πολιτικές και τις πρακτικές της ολοκληρωτικής παράνοιας.■ Η έκδοση