Μαύρες-Κόκκινες Σελίδες 2018

ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ - ERRICO MALATESTA, FRANCESCO SAVERIO MERLINO

1897. Λίγο πριν τη λήξη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού, όταν εφαρμόστηκαν ποικιλοτρόπως και σε διαφορετικό βαθμό τα μεγάλα οράματα της Πρώτης Διεθνούς (πολύ πιο εκτεταμένα το κομμουνιστικό μοντέλο και λιγότερο αλλά εμβληματικά το αναρχικό) δύο κορυφαίες προσωπικότητες του ιταλικού και του διεθνούς αναρχισμού, ο Ερρίκο Μαλατέστα και ο Φραντσέσκο Σαβέριο Μερλίνο, συζητούν μέσα από διαδοχικές δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής (όχι μόνο αναρχικά) για τα ζητήματα της δημοκρατίας (και της θεωρητικής και πρακτικής σχέσης της με την αναρχία), της αντιπροσώπευσης, της συμμετοχής ή μη στις εκλογές, του επηρεασμού ή όχι των εκλογέων, της επιλογής του μικρότερου κακού ή της άκαμπτης υπεράσπισης ιδεών και πρακτικών σε οποιεσδήποτε συνθήκες, της χρησιμότητας του καταμερισμού της εργασίας, της ανάγκης ή μη ύπαρξης κατασταλτικών σωμάτων στην κοινωνία που και οι δύο ποθούν προκειμένου οι πολίτες να νιώθουν ασφαλείς και ελεύθεροι, με λίγα λόγια όλα αυτά που θα απασχολήσουν σοσιαλιστές, κομμουνιστές και αναρχικούς είτε στις σοσιαλκομμουνιστικές (Ρωσία, Κίνα, Κούβα) είτε στις αναρχικές (Ισπανία '36, Ουκρανία '19-'21) επαναστάσεις του 20ού αιώνα. Τα οποία, όμως, ζητήματα συνεχίζουν και σήμερα να ταλανίζουν (και ορθώς) όσες και όσους τοποθετούνται στην πλευρά της ελευθερίας, της ισότητας και της αλληλεγγύης, καθιστώντας τη μελέτη αυτής της συζήτησης «από τα παλιά» άκρως ενδιαφέρουσα και επίκαιρη.

ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΣΤΟ ΜΙΛΑΝΟ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΦΑΝΤΑΣΙΑΚΟ - ΚΟΡΝΗΛΙΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ, EDUARDO COLOMBO

Στις 6 Νοέμβρη 1983, το Κέντρο Ελευθεριακών Μελετών "Giuseppe Pinelli?" στο Μιλάνο, διοργάνωσε ένα σεμινάριο στην έδρα του, που τότε βρισκόταν στη λεωφόρο Μόντσα 255, με τον Κορνήλιο Καστοριάδη. Αυτό που δημοσιεύουμε εδώ είναι η μετεγγραφή ενός εκτεταμένους αποσπάσματος από την έντονη συζήτηση που ακολούθησε τη δημόσια παρέμβαση σχετικά με το κοινωνικό φαντασιακό που είχε κάνει ο Καστοριάδης την προηγούμενη ημέρα. Όπως λένε και οι επιμελητές του Bolletino νο 48, Φλεβάρης 2014, του Κέντρου Ελευθεριακού Μελετών στο οποίο δημοσιεύθηκε η συζήτηση, μετά από τριάντα τόσα χρόνια δεν είναι δυνατόν να ταυτοποιηθούν πλέον τα άτομα που έκαναν τις ερωτήσεις ή εξέφρασαν τη γνώμη τους (και καθώς η καταγραφή δεν ήταν και πολύ επαγγελματική, υπάρχουν κάποια κενά σε αγκύλες, που επιτρέπουν να λειτουργήσει η γόνιμη φαντασία των αναγνωστών και των αναγνωστριών για το τι θα μπορούσε να έχει ειπωθεί). Εκτός από τον Εντουάρντο Κολόμπο, ο οποίος επίσης ήταν προσκεκλημένος στο σεμινάριο και του οποίου η ταυτοποίηση είναι βέβαιη. Γι' αυτό άλλωστε στην παρούσα έκδοση αποφασίσαμε κι εμείς να βάλουμε δύο κείμενα και ένα απόσπασμα από μια ευρύτερη συνέντευξη του Κολόμπο, στην οποία μιλάει ακριβώς για την προσωπική και θεωρητική του σχέση με τον Καστοριάδη. Συμπεριλάβαμε επιπλέον μια συνέντευξη του ριζοσπάστη διανοητή με τον Λουτσιάνο Λάντσα όταν είχε επισκεφθεί και πάλι το Μιλάνο έναν χρόνο πριν, όπως και δύο ενδιαφέροντα κείμενα τόσο του Λάντσα όσο και του "Νίκο" Μπέρτι, που αποτυπώνουν τη σχέση του Καστοριάδη με την ιταλική (και όχι μόνο) αναρχική σκέψη και πρακτική.

ΑΝΑΡΧΙΚΟΙ ΚΑΙ ΥΠΕΡΗΦΑΝΟΙ ΠΟΥ ΕΙΜΑΣΤΕ ΤΕΤΟΙΟΙ - AMEDEO BERTOLO

Ο Αμεντέο Μπέρτολο (Μιλάνο 1941-2016) όχι μόνο ήταν από τους ιδρυτές των εκδόσεων Eleuthera το 1986, αλλά υπήρξε η καρδιά και μυαλό τους για όλα τα επόμενα χρόνια, συμμετέχοντας με την υπομονή του κατασκευαστή μωσαϊκών (που υπήρξε άλλωστε το επάγγελμα του πατέρα του) στο πολιτισμικό σχέδιο που εμπνέεται από τον συνεχή πειραματισμό και το διανοητικό πάθος. Καθηγητής αγροτικής οικονομίας στο πανεπιστήμιο του Μιλάνου, ο Μπέρτολο δεν υπήρξε μόνο άνθρωπος της σκέψης αλλά και της δράσης, ξεκινώντας την αγωνιστική του ενασχόληση με την πρώτη μεταπολεμική πολιτική απαγωγή προκειμένου να σωθεί η ζωή ενός ισπανού αναρχικού καταδικασμένου σε θάνατο από το φρανκικό καθεστώς. Από εκεί ξεκίνησε η αδιάκοπη δραστηριότητά του, που τον βρήκε πρωταγωνιστή σε μια κρίσιμη περίοδο η οποία σημαδεύτηκε από τη σφαγή στην πλατεία Φοντάνα και τη δολοφονία του ιταλού αναρχικού Τζουζέπε Πινέλι. Πέρα από τη συμβολή του στη δημιουργία του περίφημου πλέον Α σε κύκλο, τα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι και τον θάνατό του, είχε μια έντονη πολιτική και εκδοτική δραστηριότητα, όντας συνεργάτης πολλών ελευθεριακών περιοδικών, καταλήγοντας με ένα πειρατικό πλοίο στο ουτοπικό νησί των εκδόσεων Eleuthera. Η παρούσα συλλογή κειμένων του είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε έναν σημαντικό άνθρωπο του αναρχικού κινήματος διεθνώς αλλά και μια σοβαρή συνεισφορά στην ερμηνεία (αλλά και στην εναντίωση) της σημερινής τάξης πραγμάτων.

ΣΗΜΑΙΕΣ: ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΡΑΤΕΥΣΗ ΣΤΟΝ ΑΚΤΙΒΙΣΜΟ - AUGUSTO ILLUMINATI

Η κόκκινη σημαία στο εξώφυλλο και οι ιριδωτές για τις οποίες μιλάει αυτό το βιβλίο, είναι τα απτά σημάδια των διαφορετικών τρόπων με τους οποίους συμμετέχει κανείς σε αυτό που ανέκαθεν θεωρείται σαν στράτευση. Έχουν αλλάξει τα ονόματα, οι αξίες, οι πρωταγωνιστές, όμως πάντοτε ο κόσμος σώζεται χάρη σε κάποιους-ες που πηγαίνουν κόντρα στην πορεία του, αντιλαμβανόμενοι τα δεινά του και αγωνιζόμενοι να μην επέλθουν άλλα μεγαλύτερα. Στο παρόν κείμενο συζητούνται ο Παύλος εκ Ταρσού και ο Σαιν Ζυστ, οι μυστικιστές και μηδενιστές συνωμότες, το μεγαλείο, η αθλιότητα και ο τρόμος της μπολσεβίκικης στράτευσης. Διερευνώνται οι μορφές του μαρτυρίου, της πειθαρχίας και της αποσκίρτησης. Και με αφορμή την εμφάνιση και τη δράση του κινήματος ενάντια στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση, τίθεται το ερώτημα κατά πόσο η νέα κατηγορία του ακτιβισμού επαναλαμβάνει ή ξεπερνά τις πρότερες μορφές πολιτικής εμπλοκής και οργάνωσης, και βασικά κατά πόσο υφίσταται μια στράτευση του "κοινού" αλλά και πώς ανιχνεύεται στο πλαίσιο της δυναμικής των κινημάτων του ανταγωνισμού. Αφού το ουράνιο τόξο των σημαιών μαρτυρά την αμείωτη ενικότητα των πολλών, αλλά θέτει και το ζήτημα της διαμόρφωσης ενός ριζοσπαστικού πλήθους.

ΤΩΡΑ, ΡΟΖΑ ΜΟΥ, ΤΩΡΑ! - ΓΙΑΝΝΗΣ ΓΚΙΡΜΠΑΣ

""Κι αν σε ρίξουν σε ένα σκοτεινό κελί;" επέμεινε ο Άρης στην αμφισβήτησή του. Η Ρόζα γύρισε και τον κοίταξε σαν να τον έβλεπε για πρώτη φορά. Για μια στιγμή, πήρε την όψη της γυναίκας που ξεχνάει τα γυαλιά της και σμίγει σχεδόν τις βλεφαρίδες της για να ξεθολώσει τη φιγούρα που έχει απέναντί της. Ακολούθως, το βλέμμα της μαλάκωσε. Τους συνεπήρε ξανά ο λόγος του λαχειοπώλη. Δεν είχε πει ακόμα την τελευταία του κουβέντα. "Και στο πιο σκοτεινό κελί του κόσμου να σε βάλουν, πάντα θα υπάρχει μια μικρή χαραμάδα από όπου θα μπαίνει λίγο φως. Αυτή η χαραμάδα είναι η ελπίδα που δεν σβήνει ποτέ. Είναι ο έρωτας, η ζωή, η ελευθερία. Η χαραμάδα, βρίσκεται εδώ (και έδειξε το κεφάλι) και παίρνει φως από εδώ (και έδειξε το σημείο της καρδιάς). Μη δεχτείτε να ζήσετε με λιγότερο ουρανό. Αυτά είχα να σας πω"..." Σε μια όχι και τόσο μακρινή εποχή στη μητρόπολη των Βαλκανίων Θεσσαλονίκη, με την κατάσταση εξαίρεσης κανόνα, τις κατασταλτικές δυνάμεις πανταχού παρούσες, την αποικιοποίηση της καθημερινής ζωής εμπεδωμένη μέσω του διαδικτύου, την κρατική προπαγάνδα σε πλήρη ανάπτυξη και σε αναμονή μιας "παράξενης" Πρωτομαγιάς, υπάρχουν κάποιοι και κάποιες που συνεχίζουν να βλέπουν τα πράγματα διαφορετικά, να συζητούν για την πιθανότητα μιας ριζοσπαστικής αλλαγής της κοινωνίας, για τις προσπάθειες που απέτυχαν στο παρελθόν αλλά και για αυτές που μπορούν να γίνουν στο παρόν ή στο άμεσο μέλλον. Μια ματιά στις δυστοπικές συνθήκες του σήμερα, που όμως μέσα από τις μικρές ατομικές αντιστάσεις που ενίοτε γίνονται συλλογικές, ανοίγει το παράθυρο σε έναν άλλο κόσμο ελευθερίας, ισότητας, αλληλεγγύης.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΑΗ ΤΟΥ '68 - MAURICE BLANCHOT

Η παρούσα συλλογή περιλαμβάνει πολιτικά κείμενα του Μωρίς Μπλανσό, που γράφτηκαν κατά τη διάρκεια και μετά τον Μάη του '68, όταν ο γάλλος στοχαστής συμμετείχε ενεργά στην "Επιτροπή Δράσης Φοιτητών-Συγγραφέων", που συνεδρίαζε στην κατειλημμένη Σορβόνη. Μέσα από τα συγκεκριμένα γραπτά διαγράφεται ανάγλυφα τόσο η άποψη του Μπλανσό για τα γεγονότα της τελευταίας δυτικοευρωπαϊκής επανάστασης όσο και η έντονη κριτική και απόρριψη του σοβιετικού γραφειοκρατικού μοντέλου, με αφορμή τη στρατιωτική επέμβαση στην Τσεχοσλοβακία και την κατάπνιξη της Άνοιξης της Πράγας. Μέσα από τη σφριγηλή ανάλυση εκείνης της τρομερής εποχής, αναδεικνύονται πολλά από αυτά που στη συνέχεια προσπάθησαν να εννοιολογήσουν στοχαστές όπως ο Μπαντιού, ο Ντελέζ, ο Φουκώ ή ο Νανσύ, κυρίως όσον αφορά την "αποπροσωποποίηση" και την ανάδειξη ενός διαφορετικού σε σχέση με τότε κυρίαρχο "κομμουνιστικού αιτήματος", σαν αντίδοτα στον μηδενισμό και σε κάθε είδους ολοκληρωτισμό. Αναφορικά με τον Μπλανσό και την ικανότητά του να σκέφτεται το πολιτικό, έγραψε εξάλλου ο Ντεριντά: "Τίποτα από όσα συντάραξαν τον 20ό αιώνα δεν διέφυγε της προσοχής της σκέψης και των γραπτών του."