Διάλογος για την αναρχία και την ελευθερία στην ψηφιακή εποχή - Tomas Ibanez, Manuel Castels

Η τριχοειδής διάδοση των νέων τεχνολογιών του World Wide Web προσφέρει στους θεσμούς ένα ισχυρό μέσο για τη διεύρυνση της κυριαρχίας τους. Όμως, ταυτοχρόνως, συνεπάγεται μια ανάπτυξη της πληροφόρησης και της επικοινωνίας σύμφωνα με μη ιεραρχικά μοντέλα, ανοίγοντας τον δρόμο σε πρωτόγνωρες μορφές κριτικής και αγώνα. Έχουμε λοιπόν να κάνουμε με τεχνολογίες χωρίς δεδομένο χαρακτήρα και σκοπό, συνεπώς προκύπτει η ανάγκη επεξεργασίας μιας νέας θεωρίας τόσο για την εξουσία όσο και για την αντιμαχία της. Την ίδια στιγμή αποκαλύπτεται το ευάλωτο των συστημάτων του κοινωνικού ελέγχου. Η κυριαρχία, πέρα από τους μηχανισμούς του κράτους, επιβάλλεται μέσω των καναλιών επικοινωνίας. Ανάμεσά τους είναι σαφές ότι αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη σημασία το δίκτυο. Που όμως, από την ίδια του τη φύση, τείνει στην εξάλειψη της ανισορροπίας των γνώσεων μεταξύ κυρίαρχων και κυριαρχούμενων, με αποτελέσματα εν δυνάμει ανατρεπτικά. Από εδώ μπορεί να προκόψει και ένας νέος αναρχισμός, ζήτημα γύρω από το οποίο (όπως και σε σχέση με τα προηγούμενα) εκτυλίσσεται η συζήτηση μεταξύ δύο παλιών φίλων, του Μανουέλ Καστέλς, κοινωνιολόγου της πληροφορίας και καθηγητή στο πανεπιστήμιο Σάντα Μάνικα της Καλιφόρνιας και του Τόμας Ιμπάνιεθ, καθηγητή κοινωνιολογίας στο αυτόνομο πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης, οι οποίοι, μάλιστα, απελάθηκαν την ίδια ημέρα από τη Γαλλία λόγω της συμμετοχής τους στον Μάη του '68. Την πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση συμπληρώνει ένα κείμενο του Καστέλς, που ήταν μάλιστα και μία από τις αφορμές γι' αυτή τη συζήτηση, όπως και ένα κείμενο του Ιμπάνιεθ για τα νέα κοινωνικά κινήματα και τους τρόπους αντίστασής τους απέναντι στις σημερινές μορφές της εξουσίας.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ 'Η Η ΕΠΑΝΑΚΑΜΨΗ ΤΗΣ ΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ; - Toni Negri, Roberto Esposito

Στις 25-27 Νοέμβρη 2016, οι ιταλικές κινηματικές εκδόσεις Derive Approdi διοργάνωσαν το πρώτο φεστιβάλ τους στη Ρώμη στον κατειλημμένο κινηματογράφο Nuovo Cinema Palazzo, στην ιστορική γειτονιά της πόλης Σαν Λορέντσο. Την πρώτη ημέρα ο Ρομπέρτο Εσπόζιτο σχολίασε τις σκέψεις του Τόνι Νέγκρι για το τέλος της κρατικής κυριαρχίας, για να ακολουθήσει ο Τόνι Νέγκρι με μια δική του παρέμβαση-εισήγηση. Δημοσιεύουμε εδώ τις δύο ομιλίες, όπως δημοσιεύθηκαν στον ιστότοπο OperaViva magazine, κρίνοντάς τις άκρως ενδιαφέρουσες σε μια εποχή όπου η υπεράσπιση του κράτους-έθνους, όπως έδειξαν και οι ευρωοεκλογές του 2019, μοιάζει να επανέρχεται δριμύτερη. Δημοσιεύουμε επίσης μια έμμεση συζήτηση των δύο κορυφαίων ιταλών φιλοσόφων, που έγινε στις 17 και 25 Μάη του 2016 μέσα από μια βιβλιοκριτική του Νέγκρι και την επακόλουθη απάντηση του Εσπόζιτο, θεωρώντας ότι συνεισφέρει και αυτή στην περαιτέρω κατανόηση της αντιπαράθεσης Νέγκρι-Εσπόζιτο σχετικά με το ζήτημα της κρατικής κυριαρχίας.

Η κόκκινη διετία 1968-1969 - Oreste Scalzone

Έχουν περάσει πλέον 50 χρόνια αφότου μια γενιά στη γειτονική Ιταλία εξεγέρθηκε ξαφνικά εναντίον όλων των θεσμών του κράτους. Τη μία μέρα όλα ήταν ήσυχα και την επόμενη δεκάδες χιλιάδες νέοι και νέες κατέβηκαν στους δρόμους. Ο πόλεμος είχε ξεκινήσει, στα πανεπιστήμια, στα εργοστάσια, στις πόλεις, όπου με κύριο όπλο τις καταλήψεις αποδυναμωνόταν η θεσμική τάξη και οικοδομούνταν μια κοινωνία πιο δίκαιη και πιο ελεύθερη. Ο άνεμος της ουτοπίας φυσούσε στην Ευρώπη και στην Ιταλία, στην οποία Ιταλία κράτησε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '80, όταν ήρθε η ήττα, η φυλακή, η εξορία, η ιδιώτευση, η απόγνωση, ο θάνατος... Πρόκειται μόνο για μια ιστορία του παρελθόντος; Σήμερα, πάντως, διάφοροι ιστορικοί και όχι μόνο, συνεχίζουν να προσπαθούν να αναπαραστήσουν εκείνα τα χρόνια, επιδιώκοντας να γνωρίσουν το τεράστιο μωσαϊκό των γεγονότων, των ελπίδων, των λαθών, των ιδεολογιών, των πρακτικών. Όσον αφορά, πάντως, την ανάγνωση εκείνης της περιόδου από την πλευρά του κοινωνικού ανταγωνισμού, συνεισφέρει τα μέγιστα αυτή η μαρτυρία του Ορέστε Σκαλτσόνε, ιστορικού ηγέτη του ιταλικού φοιτητικού κινήματος του '68-'69, κορυφαίου στελέχους της Εργατικής Εξουσίας και της Εργατικής Αυτονομίας, μια εμβληματική φιγούρα της επαναστατικής αριστεράς εκείνης της εποχής, που συνεχίζει να είναι ενεργός στα συμβάντα του παρόντος. Μια αφήγηση ακριβώς της διετίας που ξεκίνησαν όλα, εξαιρετικά χρήσιμη για την κατανόηση και της κοινωνικής συνθήκης που βιώνουμε σήμερα.

Η δημοκρατία του Βαραββά - Gustavo Zagrebelsky

"...Εκείνο λοιπόν το πλήθος κλήθηκε απλώς να απαντήσει στο ερώτημα που του έγινε. Δεν μπορούσε να βγει από το δίλημμα που του είχαν θέσει. Δεν μπορούσε να αποφασίσει, για παράδειγμα, για τη ζωή ή τον θάνατο είτε του Ιησού είτε του Βαραββά. Ούτε μπορούσε να αξιώσει ότι θα το έκανε και σε άλλες περιπτώσεις. Για να το πούμε διαφορετικά, δεν ήταν μια δύναμη που δρούσε, αλλά μια δύναμη που απλώς αντιδρούσε. Ήταν ένα σώμα ουσιαστικά νεκρό (όπως ο βάτραχος του Γκαλβάνι, που ζούσε μονάχα όταν τον κεραυνοβολούσε μια εξωτερική δύναμη). Δεν ήταν αφεντικό, για να χρησιμοποιήσουμε μια σημερινή έκφραση, της μοίρας του. Αν αξίωνε να γίνει κάτι τέτοιο, η εξουσία, είτε του Συνεδρίου είτε του Πιλάτου, θα έπεφτε πάνω του συντριπτική. Αν ο λαός που είναι ικανός για δράση είναι ο λαός της δημοκρατίας και αυτός που υπακούει είναι ο λαός της αυταρχίας, εκείνος που καλείται να απαντήσει απλώς αντιδρώντας, ποιας μορφής κυβέρνησης είναι ο λαός; Ίσως, σύμφωνα με την ετυμολογία της λέξης, ο λαός της δημαγωγίας". 

Γκουστάβο Ζαγκρεμπέλσκι